آیا زباله و فاضلاب، این دو شهر شمالی را غیر قابل سکونت می کند؟

به گزارش اسمارت تیم از زمانی که گیلان درگیر معضل انباشت زباله و سرریز فاضلاب به منابع آبی شده است دهه ها می گذرد. در همه این سال ها دولت ها آمده و رفته اند و دولتمردان محلی و بومی از چالش ها و خطرات این شرایط گفته اند. در هر دوره ای نیز ارقامی اعلام شده است که باید به حل معضل زباله و فاضلاب در گیلان تخصیص یابد.

تجارت نیوز در خبری نوشت:زمانی در اواسط دهه ۹۰ صحبت از تخصیص دو میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای ساماندهی چالش زباله در استان های شمالی بود؛ موضوعی که از سوی نمایندگان این استان ها در مجلس و مسئولان محلی دنبال می شد و سازمان محیط زیست نیز وعده پرداخت آن را داده بود اما علی لاریجانی رئیس وقت مجلس در همان سال ها آب پاکی را روی دست آنها ریخته و گفته بود که برداشت چنین مبلغی از صندوق امکان پذیر نیست.

از آن زمان تا کنون سریال اعلام ارقام مختلف برای حل چالش زباله و فاضلاب در گیلان و دیگر استان های شمالی از سوی مسئولان و رسانه ها همچنان ادامه دارد. فروردین امسال بود که نویسنده خبرگزاری اسمارت تیم بسته شدن پرونده پسماند سراوان رشت (یکی از چالش برانگیزترین سایت های پسماند در گیلان) را نیازمند تخصیص اعتباری به مبلغ دو هزار میلیارد تومان دانست.

هادی حق شناس استاندار گیلان نیز چندی پیش اعلام کرد که حل چالش پسماند و فاضلاب در این استان به ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار برای تکمیل شبکه تصفیه نیاز دارد؛ در حالی که بودجه سالانه آبفای گیلان تنها ۵۰۰ میلیارد تومان است.

۳۰۰ میلیون دلار برای جلوگیری از غیرقابل سکونت شدن رشت و انزلی

او در روزهای اخیز نیز بار دیگر تاکید کرده است که اگر ۳۰۰ میلیون دلار (تقربیا معادل همان ۲۰ هزار میلیارد تومان) برای حل چالش های محیط زیستی گیلان اختصاص نیابد رشت و انزلی تا حدود سه سال آینده غیرقابل سکونت می شوند.

حق شناس توضیح داده که ناترازی در تصمیم گیری ها یکی از چالش های کشور است؛ برای مثال تعطیلی یک هفته ای در تهران باعث ورود ۴۰۰ هزار خودرو به رشت شد که با حضور گردشگرانی معادل ۵۰ درصد جمعیت شهر همراه بود. 

محیط زیست؛ چالش اول گیلان

به گفته استاندار گیلان چنین شرایطی چالش هایی را در حوزه تامین نان برق و گاز و ایجاد ترافیک ایجاد می کند اما مهم ترین مشکل مساله زباله و مدیریت فاضلاب است.

او در ادامه توضیح داده که رشت میان دو رودخانه بسیار زیبا قرار گرفته است اما کسی نمی تواند کنار آنها قدم بزند؛ چرا که روزانه ۳۸۰ هزار متر مکعب از فاضلاب انسانی به آنها وارد می شود. این معضل علاوه بر ایجاد بو و منظره بد یک چالش دیگر هم ایجاد کرده است؛ فاضلاب ورودی به هر دو رودخانه  مستقیم به تالاب انزلی می ریزد.

حق شناس تاکید کرده است که در آینده نزدیک ساکنان رشت و انزلی ناچار به ترک محل سکونت خود می شوند؛ چرا که تالاب از فاضلاب انسانی پر خواهد شد و با وزش هر باد مردم ناچار خواهند بود بوی آن را استشمام کنند. ضمن اینکه چنین شرایطی انواع بیماری ها از جمله سرطان و مسائل گوارشی و پوستی را افزایش می دهد.

او محیط زیست را چالش اول گیلان دانسته و افزوده که تنها راه پیشگیری از این وضعیت فاجعه بار اختصاص اعتبار کافی در طول سه سال آینده است.

آلودگی رودخانه ها به شیرابه زباله ها و فاضلاب شهری 

اما آیا در صورت ادامه این شرایط این نگرانی ها تحقق می یابد؟ محسن موسوی فعال آب و محیط زیست این چالش ها و احتمالات در مورد زباله و فاضلات در گیلان را تایید می کند. او در این مورد توضیح می دهد: «دو رودخانه زرجوب و گوهررود که می توانستند جاذبه گردشگری باشند حالا به منبعی از آلودگی تبدیل شده اند و شهر زیبای رشت را محاصره کرده اند.»

به گفته او منبع آلودگی این دو رودخانه از یک سو شیرابه زباله های انباشت شده در سایت پسماند سراوان است و از سوی دیگر فاضلاب شهری که در طول مسیر به آنها افزوده می شود. 

این متخصص تاسیستات آب می افزاید: «آلودگی های زرجوب و گوهررود در ادامه به تالاب انزلی نیز سرایت می کند. در حالی که این تالاب در سال ها اخیر با چالش هایی چون کاهش تراز آب دریای خزر گیاهان مهاجم و سرریز فاضلاب های مناطق اطراف مواجه شده است این چالش نیز به آنها افزوده می شود.»

ضرورت ساماندهی سایت سراوان و تکمیل شبکه فاضلاب

موسوی حل این چالش را در گرو دو نکته می داند؛ ساماندهی سایت زباله سراوان و تکمیل شبکه فاضلاب.

او توضیح می دهد: «از یک سو موضوع زباله های انباشته شده در منطقه سراوان که ناراحتی های زیادی را برای مردم منطقه ایجاد کرده است باید با تکمیل تاسیساتی چون زباله سوز یا کودساز ساماندهی شود. از سوی دیگر باید اعتبارات لازم برای تصفیه فاضلابی که به رودخانه ها سرریز می شود تخصیص یابد.»

تکرار اشتباه اهواز در رشت!

موسوی در ادامه به تکرار اشتباهی اشاره می کند که در اهواز نیز رخ داده؛ موضوع این است که در هر دو شهر کارخانه و تاسیستات تصفیه در یک سو و شبکه فاضلاب در سمت دیگری ساخته شده در حالی که این دو باید در کنار هم قرار داشته باشند.

این متخصص تاسیستات آب همچنین تاکید می کند که اقدامات انجام شده در مورد پروژه ساخت تصفیه خانه فاضلاب کامل نیست و به تخصیص اعتبار نیاز دارد. 

از ظرفیت بخش خصوصی استفاده شود

او در پاسخ به این پرسش که با توجه به سابقه موضوع آیا امیدی به تامین این بودجه دارد یا خیر می گوید: «متاسفانه در ایران معمولا از ظرفیت سرمایه گذاری بخش خصوصی در چنین پروژه هایی استفاده نمی شود و چشم ها تنها به جذب سرمایه دولتی دوخته شده است. دولت باید بسته های جذابی را برای تشویق افراد برای ورود به موضوع تعریف کند که تحویل آب تصفیه شده به سرمایه گذار می تواند یکی از گزینه های آن باشد.»

به گفته موسوی نکته مهم برای نجات محیط زیست رشت و بندر انزلی این است که دو رودخانه زرجوب و گوهررود باید آب سالم و زلالی داشته باشند. 

او تاکید می کند: «برای تحقق چنین شرایطی سازمان حفاظت محیط زیست نیز باید به وظایف قانونی خود عمل کند؛ در حالی که این سازمان تا کنون از ظرفیت هایی که بر اساس قانون توزیع عادلانه آب و قوانین متعدد دیگر در اختیار دارد برای جلوگیری از آلودگی رودخانه ها استفاده نکرده است.»

پیشرفت فاضلاب گیلان؛ تنها ۲۶ درصد

به گزارش تجارت نیوز این مسائل در حالی مطرح می شود که حق شناس استاندار گیلان چندی پیش نیز گفته بود که پروژه  تصفیه خانه های فاضلاب گیلان تنها ۲۶ درصد پیشرفت داشته است.

او با اشاره به اجرای طرح های مشترک بانک جهانی برای ساخت تعدادی تصفیه خانه در شهرهای مختلف تاکید کرده بود که در برخی شهرهای دیگر پیشرفت این پروژه ها ۷۶ درصد اما در گیلان تنها ۲۶ درصد است که این موضوع «یک فاجعه محسوب می شود.» (اسمارت تیم)

موضوع زباله و فاضلاب از جمله سرریز پساب به دو رودخانه زرجوب و گوهررود اما تازه نیست. اسمارت تیم در گزارشی که در سال ۱۳۹۶ منتشر شده بود این دو رودخانه را «بزرگترین فاضلاب روباز دنیا» توصیف کرده. در همان گزارش نیز به چالش سریز آنها به تالاب انزلی اشاره شده است اما این چالش همچنان ادامه دارد. حالا گویی فرصت زیادی برای حل آن باقی نمانده است؛ شاید تا سه سال دیگر رشت و انزلی دیگر جایی برای زندگی نباشند.