شروط 12 گانه مندرج در عقدنامه

شروط ۱۲ گانه مندرج در عقدنامه، تعهدات مهمی هستند که حقوق زن و مرد رو در زندگی مشترک مشخص می کنن. با امضای این شروط، مخصوصا خانم ها می تونن در مواقع ضروری، از خودشون و آینده شون محافظت کنن و در شرایط خاصی حق طلاق برای خودشون ایجاد کنن.

ازدواج، شروع یک فصل جدید تو زندگی هر کسیه. پر از امید، آرزو و برنامه های شیرین. اما مثل هر توافق مهم دیگه، ازدواج هم ابعاد حقوقی داره که دونستنش واقعا لازمه. مخصوصا برای خانم ها که گاهی اوقات تو زندگی مشترک، بیشتر در معرض آسیب های حقوقی قرار می گیرن.

خیلی وقت ها می شنویم که می گن: مگه فقط مهریه مهمه؟ یا همین که عاشق هم باشیم کافیه. اما تجربه نشون داده که دونستن و استفاده درست از شروط ضمن عقد، می تونه مثل یه چتر نجات عمل کنه و از خیلی از مشکلات و دلخوری های آینده جلوگیری کنه. این شروط به نوعی تضمین کننده حقوق شما هستن و کمک می کنن تا یه ازدواج آگاهانه تر و پایدارتر داشته باشید.

تو این مقاله می خوایم با هم بریم سراغ یکی از مهم ترین بخش های حقوق خانواده: شروط ۱۲ گانه مندرج در عقدنامه و همچنین بقیه شروطی که می تونید تو عقدنامه ثبت کنید. قراره با زبانی ساده و خودمونی بهتون بگیم این شروط چی هستن، چه کارایی دارن و چطور می تونید ازشون استفاده کنید. پس اگه شما هم تو آستانه ازدواج هستید یا دوست دارید اطلاعات حقوقی تون رو تو این زمینه بیشتر کنید، تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

اصلا شرط ضمن عقد یعنی چی؟

قبل از اینکه بریم سراغ جزئیات، بیاید ببینیم شرط ضمن عقد نکاح اصلا یعنی چی؟ فرض کنید شما دارید یه قرارداد مهم می بندید. تو این قرارداد، علاوه بر اصل موضوع (مثلا خرید و فروش یه خونه)، یه سری بندها و تبصره های دیگه هم اضافه می کنید که بهش می گن شرط. عقد نکاح هم یه قرارداده، مقدس و مهم. پس می تونیم توش شرط بذاریم.

تو قانون مدنی ما، شرط ضمن عقد به تعهداتی گفته می شه که زن و شوهر، موقع عقد یا بعد از اون، با هم توافق می کنن و این شروط رو تو عقدنامه یا یه سند رسمی دیگه ثبت می کنن. این شروط تا زمانی که مخالف شرع و قانون نباشن، معتبر و لازم الاجرا هستن. فرقش با شروط ابتدایی اینه که شروط ضمن عقد، با عقد اصلی گره خورده و اگه رعایت نشه، می تونه کلی تبعات حقوقی داشته باشه. مثلا ممکنه یکی از طرفین حق فسخ نکاح یا حق طلاق پیدا کنه.

اعتبار این شروط واقعا بالاست و دادگاه ها هم بهش احترام می ذارن. پس اگه قراره وارد زندگی مشترک بشید، حواستون باشه که این شروط دوازده گانه ازدواج و بقیه شروطی که توافق می کنید، چقدر می تونن تو آینده و چالش های احتمالی زندگی تون تاثیرگذار باشن.

شروط 12 گانه چاپی در عقدنامه: دروازه ای به سوی حقوق شما

همونطور که گفتیم، تو دفترچه های ازدواج یه سری شروط ۱۲ گانه مندرج در عقدنامه از قبل چاپ شده. این شروط، که بهشون شروط چاپی هم می گن، یه جورایی برای حمایت از حقوق خانم ها طراحی شدن و به زن این امکان رو می دن که اگه یکی از این شرایط پیش اومد، بتونه از دادگاه درخواست طلاق بده. یعنی در واقع، مرد با امضای این شروط، به زن «وکالت بلاعزل» می ده تا در صورت تحقق هر کدوم از این ۱۲ شرط، خودش رو طلاق بده. البته باید دقت کنید که هر کدوم از این شروط، جزئیات حقوقی خاص خودشون رو دارن که باید با دقت بهشون توجه کرد. بیاید با هم دونه دونه این شروط رو بررسی کنیم:

شرط اول: وقتی آقا نفقه نمی ده، چی میشه؟

اگه آقا، نفقه و بقیه هزینه های واجب زندگی همسرش رو برای ۶ ماه پشت سر هم نپردازه، و دیگه هیچ راهی برای اینکه بشه اونو مجبور به پرداخت کرد، نباشه، خانم می تونه درخواست طلاق بده. البته اینجوری نیست که همین که مرد ۶ ماه نفقه نده، زن بتونه طلاق بگیره. نه! باید اول دادخواست عدم پرداخت نفقه بده و حکم قطعی دادگاه رو بگیره. اگه با وجود حکم دادگاه و حتی اجراییه، مرد باز هم نفقه رو نده، اون وقته که خانم می تونه بر اساس این شرط، برای طلاق اقدام کنه. یادتون باشه اگه عدم تمکین از طرف خانم باشه، این حق ازش سلب میشه.

شرط دوم: بدرفتاری های آزاردهنده و سوءمعاشرت

این شرط میگه اگه رفتار آقا با خانمش جوری باشه که زندگی رو برای زن غیرقابل تحمل کنه و به اصطلاح او رو در عسرو حرج (سختی و دشواری) قرار بده، خانم می تونه درخواست طلاق بده. مصادیق این سوءرفتار خیلی گسترده ست؛ از کتک زدن و توهین و فحاشی گرفته تا پرخاشگری های شدید، اعتیاد مضر و حتی خیانت (اگه ثابت بشه). اثبات این موارد تو دادگاه با شهادت شهود، گزارش پزشکی قانونی، پیامک ها یا هر مدرک دیگه ای ممکنه. مهم اینه که دادگاه به این نتیجه برسه که زندگی برای زن واقعا دیگه غیرممکنه.

شرط سوم: بیماری های سخت و خطرناک همسر

اگه مرد به یه بیماری خیلی سخت (صعب العلاج) مبتلا بشه که جان زوجه رو به خطر بندازه یا زندگی مشترک رو براش خیلی دشوار کنه، زن می تونه طلاق بگیره. مثلا بیماری های روانی حاد، برخی بیماری های مقاربتی خطرناک و کشنده یا بیماری های واگیردار شدید، می تونن تو این دسته قرار بگیرن. تشخیص این بیماری ها حتما باید توسط پزشک قانونی تایید بشه تا بشه از این شرط استفاده کرد. اینجا هم پای عسرو حرج وسطه.

شرط چهارم: جنون یا مشکلات روانی شدید

اگه مرد در زمان عقد مجنون بوده و خانم خبر نداشته، یا بعد از عقد دچار جنون بشه، خانم می تونه درخواست فسخ نکاح بده. جنون با بیماری های صعب العلاج فرق داره، جنون می تونه کلا باعث از بین رفتن عقد بشه. این جنون باید توسط پزشکی قانونی تایید بشه. اگه زن بعد از عقد متوجه جنون همسرش بشه، می تونه بلافاصله برای فسخ اقدام کنه.

شرط پنجم: شغلی که آبروی خانم رو می بره

اگه مرد به شغلی مشغول بشه که از نظر دادگاه، با حیثیت و شئونات خانم و خانواده ش سازگار نباشه و با وجود اینکه دادگاه اون رو از این شغل منع می کنه، باز هم به کارش ادامه بده، خانم حق طلاق پیدا می کنه. مثلا ممکنه یه شغل خاص از نظر عرف جامعه، باعث شرمساری خانواده بشه و دادگاه هم این رو تایید کنه.

شرط ششم: حبس طولانی مدت همسر

اگه آقا به خاطر هر جرمی، به ۵ سال حبس یا بیشتر محکوم بشه، حتی اگه این حبس به خاطر مسائل مالی و ناتوانی در پرداخت بدهی باشه، خانم می تونه به خاطر عسرو حرج ناشی از غیبت طولانی مدت همسرش، درخواست طلاق بده. این مورد نشون می ده که قانون چقدر به سلامت روحی و روانی زن در غیاب همسر اهمیت می ده.

شرط هفتم: اعتیاد دردسرساز شوهر

اگه آقا به مواد مخدر یا مشروبات الکلی یا حتی قمار، اعتیاد مضری پیدا کنه که دادگاه تشخیص بده این اعتیاد به زندگی مشترک آسیب جدی می زنه و زندگی رو برای خانم سخت و غیرقابل تحمل کرده و ترک اعتیاد هم براش مقدور نیست، خانم می تونه از این شرط استفاده کنه. اینجا هم تشخیص دادگاه و تاثیر اعتیاد بر زندگی مهمه.

شرط هشتم: ترک بی دلیل زندگی مشترک

اگه مرد بدون هیچ دلیل موجهی و بدون رضایت همسرش، به مدت ۶ ماه متوالی زندگی مشترک رو ترک کنه و به خونه برنگرده، خانم می تونه درخواست طلاق بده. تشخیص موجه بودن عذر مرد و اثبات ترک منزل از طریق شهادت شهود یا تحقیقات محلی توسط دادگاه صورت می گیره. این ترک زندگی مشترک، باعث میشه زن تو شرایط سختی قرار بگیره و حق طلاق داشته باشه.

شرط نهم: مجازات های کیفری که حیثیت رو خدشه دار می کنه

اگه آقا به خاطر انجام هر جرمی، به مجازات (حد یا تعزیر) محکوم بشه که از نظر دادگاه، این محکومیت با حیثیت و آبروی خانم و خانواده ش سازگار نباشه، خانم می تونه درخواست طلاق بده. اینجا هم تشخیص مغایرت با حیثیت خانوادگی با دادگاهه و بر اساس عرف جامعه و شرایط خاص هر پرونده، تصمیم گیری میشه.

شرط دهم: مشکل ناباروری (عقیم بودن)

اگه بعد از ۵ سال زندگی مشترک، خانم به خاطر مشکل ناباروری همسرش (عقیم بودن یا سایر مشکلات جسمی آقا) نتونه بچه دار بشه، می تونه درخواست طلاق بده. اما یه نکته مهم اینجاست که اگه بچه دار نشدن فقط از طریق روش طبیعی باشه و با پیشرفت های علم پزشکی، راه های دیگه ای مثل IVF (لقاح آزمایشگاهی) برای فرزندآوری وجود داشته باشه، معمولا نمی شه از این شرط استفاده کرد. این شرط بیشتر برای مواردیه که هیچ راهی برای بچه دار شدن وجود نداره.

شرط یازدهم: مفقودالاثر شدن شوهر

اگه آقا مفقودالاثر بشه و هیچ خبری ازش نباشه، خانم می تونه بعد از گذشت ۶ ماه از زمانی که به دادگاه مراجعه کرده و مفقودی همسرش رو اعلام کرده، درخواست طلاق بده. البته برای این مورد، مراحلی وجود داره که باید در دادگاه طی بشه تا مفقودی رسما تایید بشه.

شرط دوازدهم: ازدواج مجدد آقا

این شرط برای خیلی از خانم ها اهمیت زیادی داره. اگه مرد بدون اجازه همسر اولش، چه به صورت دائم و چه موقت، دوباره ازدواج کنه یا نتونه بین همسرانش عدالت رو رعایت کنه، خانم اول حق طلاق پیدا می کنه. اینجا رضایت کتبی و قبلی همسر اول واقعا مهمه. در مورد ازدواج مجدد مرد و حق طلاق، دیدگاه های قضایی مختلفی وجود داره، اما در مجموع، عدم رعایت عدالت یا عدم کسب رضایت، می تونه این حق رو برای زن ایجاد کنه.

«دونستن و توجه به شروط ۱۲ گانه مندرج در عقدنامه، نه تنها یه حق، بلکه یه ضرورت برای تضمین آینده و آرامش خاطر تو زندگی مشترکه. این شروط، ابزارهای قانونی هستن که به خانم ها کمک می کنن تا تو مواقع بحرانی، حق خودشون رو بگیرن.»

شروط اختیاری که می تونید به عقدنامه اضافه کنید (شروط توافقی)

تا اینجا درباره شروط دوازده گانه ازدواج صحبت کردیم که از قبل تو عقدنامه چاپ شدن. اما خبر خوب اینه که شما می تونید با توافق همسرتون، سایر شروط مهم ضمن عقد نکاح رو هم به عقدنامه اضافه کنید. این شروط اختیاری، اگه با شرع و قانون تضادی نداشته باشن، کاملا معتبر و لازم الاجرا هستن و می تونن خیلی از نگرانی های احتمالی شما رو برطرف کنن. بیایید نگاهی به مهم ترین این شروط بندازیم:

شرط تنصیف اموال: تقسیم دارایی ها بعد از جدایی

یکی از پرکاربردترین شروط اختیاری، شرط تنصیف اموال یا تقسیم دارایی هاست. این شرط میگه اگه خدای ناکرده طلاق اتفاق بیفته و تقصیر از طرف خانم نباشه یا طلاق به درخواست آقا باشه، تا نصف اموالی که آقا تو طول زندگی مشترک به دست آورده، می تونه به خانم تعلق بگیره. این شرط، یه پشتوانه مالی خیلی مهم برای خانم هاست و می تونه امنیت خاطر زیادی رو برای حق طلاق زن در عقدنامه ایجاد کنه.

شرط حضانت فرزندان: تضمین آینده بچه ها

این شرط، مربوط به آینده فرزندان بعد از طلاقه. با این شرط می تونید توافق کنید که حق حضانت فرزندان، بعد از طلاق، با خانم باشه. البته جزئیات این حضانت مثل نحوه ملاقات، هزینه ها و… رو هم میشه تو همین شرط مشخص کرد. این شرط به خانم ها کمک می کنه تا خیالشون از بابت نگهداری و تربیت بچه ها راحت تر باشه.

شرط تعیین مسکن: حق انتخاب خونه با شما

بر اساس قانون، تعیین محل سکونت با مرد هست. اما با شرط حق تعیین مسکن زوجه، خانم می تونه این حق رو برای خودش به دست بیاره که خودش محل زندگی مشترک رو انتخاب کنه. این شرط می تونه برای استقلال خانم و حس راحتی بیشتر تو زندگی مشترک خیلی مهم باشه و دفترچه ازدواج و شروط آن رو کامل تر کنه.

شرط خروج از کشور: آزادی سفر بی دغدغه

یکی دیگه از دغدغه های خانم ها، حق خروج از کشور زن هست که معمولا به اجازه همسر بستگی داره. با این شرط می تونید از همسرتون «وکالت بلاعزل» بگیرید که برای خروج از کشور نیازی به اجازه مجدد ایشون نداشته باشید. می تونید تو وکالتنامه قید کنید که این اجازه برای هر بار خروج هست یا برای یه مدت زمان مشخص.

شرط ادامه تحصیل: حق ادامه دادن درس و دانشگاه

خیلی از خانم ها دوست دارن بعد از ازدواج هم درس بخونن و پیشرفت کنن. با شرط تحصیل و اشتغال زن، می تونید این حق رو برای خودتون تضمین کنید که تو هر مقطع و تو هر جایی که دوست دارید، تحصیلاتتون رو ادامه بدید و همسرتون نتونه مانع این کار بشه. این شرط، مسیر پیشرفت علمی شما رو هموار می کنه.

شرط اشتغال: استقلال مالی و شغلی

مثل تحصیل، حق اشتغال زن هم یکی از حقوق مهمیه که با این شرط می تونید اون رو تضمین کنید. یعنی خانم حق داره شغل مورد علاقه ش رو انتخاب کنه و به فعالیت شغلی خودش ادامه بده و همسرش نتونه بدون دلیل موجه، جلوی کار کردنش رو بگیره. البته این شغل نباید با مصالح خانواده یا شئونات تضاد داشته باشه، ولی در کل، این شرط به استقلال مالی و شغلی خانم ها کمک زیادی می کنه.

شرط وکالت مطلق در طلاق (حق طلاق): اختیار کامل با خانم

این شرط، یکی از مهم ترین و قوی ترین شروطیه که خانم ها می تونن تو عقدنامه داشته باشن: وکالت بلاعزل در طلاق و بدون هیچ قید و شرطی! یعنی زن، بدون نیاز به اثبات هیچ کدوم از ۱۲ شرط بالا و بدون نیاز به رضایت همسر، می تونه در هر زمان و تحت هر شرایطی، خودش رو طلاق بده. این شرط با شروط ۱۲ گانه فرق داره، چون اون شروط مشروط به وقوع شرایط خاصی هستن، ولی این یکی، مطلقه و اختیار کامل رو به خانم می ده.

چندتا شرط دیگه که شاید به کارتون بیاد!

• ممنوعیت ازدواج مجدد مرد (به صورت مطلق یا با شرایط خاص)
• شروط مالی خاص (مثلا تعیین مبلغی مشخص علاوه بر مهریه)
• شرط عدم دخالت در امور شخصی
• شرط تعیین نوع و محل سفرها

یادتون باشه که لیست این شروط واقعا نامحدوده و هر چیزی که شما و همسرتون باهاش موافق باشید و مخالف شرع و قانون نباشه، می تونه به عقدنامه اضافه بشه. پس قبل از امضای دفترچه ازدواج و شروط آن، خوب فکر کنید و با همسرتون مشورت کنید.

چجوری مطمئن بشیم این شروط اجرایی میشن؟ (ضمانت اجرا)

این همه شرط و شروط گذاشتیم، حالا چجوری مطمئن بشیم که این ها فقط یه کاغذ پاره نیستن و واقعا اجرایی میشن؟ اینجاست که پای ضمانت اجرای شروط ضمن عقد به میون میاد. رعایت چندتا نکته برای اینکه شرو1ط شما اعتبار قانونی داشته باشن، خیلی مهمه:

1. ثبت در دفترچه ازدواج: اصلی ترین و مهم ترین راه، ثبت این شروط تو خود دفترچه ازدواج (پشت قباله) هست. هم شروط ۱۲ گانه مندرج در عقدنامه که از قبل چاپ شدن و هم شروط اختیاری که شما اضافه می کنید، باید توسط هر دو طرف (زن و شوهر) امضا بشن. امضای هر دو نفر، به این شروط اعتبار قانونی می ده.
2. تنظیم سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی: اگه به هر دلیلی، شروطی رو بعد از عقد نکاح یا خارج از عقدنامه توافق می کنید، حتما باید برید به یه دفتر اسناد رسمی و اون ها رو به صورت یه سند رسمی ثبت کنید. این کار، به شروط شما اعتبار قانونی محکم تری می ده و اثبات اون ها رو تو دادگاه راحت تر می کنه.
3. وکالت بلاعزل و حق توکیل به غیر: اگه شرطی مثل حق طلاق یا حق خروج از کشور رو برای خانم می ذارید، حتما باید به صورت «وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر» باشه. یعنی آقا دیگه نتونه این وکالت رو از خانم پس بگیره و خانم هم بتونه در صورت لزوم، این حق رو به وکیل دیگه ای واگذار کنه.
4. وضوح و صراحت متن شروط: خیلی مهمه که متن شروطی که اضافه می کنید، واضح، روشن و بدون ابهام باشه. هر چی شرط دقیق تر و با جزئیات بیشتر نوشته بشه، تفسیر و اجرای اون تو دادگاه راحت تره و جای هیچ سوءتفاهمی باقی نمی مونه. سعی کنید از عبارات حقوقی صحیح استفاده کنید یا از یه وکیل برای نگارش اون ها کمک بگیرید.

اگه این نکات رو رعایت کنید، می تونید مطمئن باشید که شروطی که تو عقدنامه دارید، پشتوانه قانونی دارن و اگه زمانی نیاز شد، می تونید از طریق دادگاه اون ها رو پیگیری و اجرا کنید. این ضمانت اجرا، همون چیزیه که به شما امنیت خاطر می ده.

«این نکته طلایی رو همیشه یادتون باشه: یه عقدنامه قوی و کامل، مثل یه سپر محکم برای زندگی مشترکه. پس با دقت و آگاهی کامل، شروطش رو تنظیم و امضا کنید تا فردا روزی پشیمون نشید.»

حواستون باشه که این بحث شروط ضمن عقد و شروط 12 گانه مندرج در عقدنامه، خیلی گسترده و پر از جزئیاته. حتی یه کلمه جا انداختن یا یه اشتباه کوچیک تو نگارش یه شرط، می تونه نتایج بزرگی داشته باشه و حق شما رو ضایع کنه. برای همین، مشورت با یه وکیل متخصص خانواده، قبل از امضای عقدنامه و مخصوصا قبل از اضافه کردن هر شرط جدیدی، واقعا واجبه. این مشورت می تونه مسیر زندگی مشترک شما رو روشن تر کنه و از خیلی از درگیری ها و مشکلات حقوقی آینده جلوگیری کنه.

پس، اگه می خواید با خیال راحت تری زندگی مشترک رو شروع کنید یا اگه تو زندگیتون به مشکلی برخوردید که فکر می کنید شروط ضمن عقد می تونن راهگشا باشن، مشاوره حقوقی ازدواج رو جدی بگیرید. یه وکیل خانواده خوب می تونه بهترین راهنمای شما تو این مسیر باشه.