نعناکار: همان مرجعی که فیلترینگ را انجام داده، مسئول رفع فیلتر است
تینا مزدکی: مسعود پزشکیان دیروز سه شنبه ۱ مهرماه بعد از جلسه علنی مجلس شورای اسلامی به خبرنگاران اعلام کرد که ما تا آخر به حرف هایی که زده ایم پایبندیم و فیلترینگ برداشته می شود. او در گفته های خود این موضوع را بیان کرد که وزیر ارتباطات درباره رفع فیلترینگ اطلاعات را جمع آوری کرده که این هفته در جلسه سران گزارش آن قرائت و مقرر شد گزارش های مجلس و قوه قضاییه نیز ارائه و جمع بندی شود تا در مرحله بعدی درباره آن به تصمیم برسیم.
این در حالی است که چند روز قبل جلال رشیدی کوچی نماینده مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم گفت که شخص رئیس جمهور می تواند فیلترینگ را بردارد چراکه رئیس جمهور رئیس شورای عالی فضای مجازی و رئیس شورای عالی امنیت ملی هم هست و مسئله فیلترینگ در این دو شورا تصمیم گیری شده است اما فیلترینگ ارتباطی با وزیر ارتباطات ندارد؛ چراکه وزیر تنها یک مجری است و نه تصمیم گیر.
همچنان که فیلترینگ ادامه دارد نظرات و واکنش های بسیاری از جانب اشخاص مهم و فعالان این حوزه می بینیم که درست مشخص نیست کدام یک از این گفته ها مبنای قانونی دارد. در پی صحبت های رئیس جمهور با محمد «جعفر نعناکار» حقوقدان و مدیرکل حقوقی پیشین سازمان فناوری اطلاعات در اسمارت تیم گفت وگویی داشتم.
مبنای فیلترینگ گسترده است
این حقوقدان بابیان اینکه فیلترینگ مبنای گسترده ای دارد گفت:« زمانی که فیلترینگی صورت می گیرد می توان از جنبه های مختلف بررسی کرد که منظور از آن فیلترینگ چیست. بخشی از فیلترینگ توسط قضات بازپرس ها و دادیارها انجام می شود. با شکایتی که صورت می گیرد مقام قضایی ورود می کند جرمی را تشخیص می دهد یا برای تأمین دلیل و یا جلوگیری از ضرر و زیان بیشتر دستور فیلتر شدن وب سایت یا پلتفرمی را می دهد.»
او ادامه داد:«نوعی دیگر از فیلترینگ به این شکل است که مدعی العموم ورود پیدا می کند یک پلتفرم جامع بزرگ و پرکاربر وجود دارد که بنا بر دلایلی قانونی تشخیص داده می شود که فعالیت آن باید برای مدتی متوقف شود. شکل دیگری از فیلترینگ هم وجود دارد که توسط کمیته پایین مصادیق مجرمانه انجام می شود؛ از نمایندگان مجلس گرفته تا نمایندگان وزارتخانه های مختلف حدود ۱۳ عضو در این کمیته حضور دارند. آن ها مصادیق مختلف را بررسی می کنند و مصداق هایی که جرم تشخیص داده می شود را با دستور دادن به شرکت زیرساخت فیلتر می کنند.»
ما علاوه بر فیلترینگ داخلی با تحریم خارجی روبه رو هستیم
نعناکار با اشاره به تحریم های خارجی که با آن ها روبه رو هستیم نیز گفت:« این سه شکل راه های فیلتر شدن داخلی پلتفرم های مختلف در ایران است اما ما با تحریم های خارجی هم روبه رو هستیم. سرویس هایی مثل گوگل ایران را فیلتر می کنند و دسترسی ایرانیان را محدود می کنند. لذا باید دید این ادعایی که میگویند ما فیلترینگ را برمی داریم ناظر بر کدام ماجرا است.»
او ادامه داد:« در نمونه ای که شاکی خصوصی دارد یا مدعی العموم دارد باید مراحل دادرسی طی شود و نمونه ای که توسط کمیته پایین مصادیق مجرمانه صورت می گیرد هم الزاماً باید توسط همان کمیته رفع فیلتر شود. بنابراین هیچ مقامی در ایران نمی تواند ادعا کند که می تواند یک فرایندی را طی کند که منجر به رفع فیلتر پلتفرم های مختلف شود؛ همان مرجعی که فیلترینگ را انجام داده مسئول رفع فیلتر است.»
سیاست کلان حاکمیت سایبری نداریم و این در کشور آشفتگی ایجاد کرده
این حقوقدان بر این باور بود که آنچه در کشور آشفتگی ایجاد کرده است نبود سیاست های کلان حاکمیت سایبری است و دراین باره گفت:«شورای عالی فضای مجازی و مرکز ملی فضای مجازی به عنوان بازوی اجرایی و نظارتی باید سیاستی کلان در حوضه حکمرانی سایبری تدوین تصویب و ابلاغ کنند که بر اساس آن فیلتر و رفع فیلترها صورت بگیرد. بنابراین این که یک نفر یک گروه یا یک وزارتخانه یا هرجای دیگری می تواند رفع فیلتری انجام دهد یک ادعا و کار رسانه ای است؛ کار عملیاتی و حقوقی به شمار نمی رود و قابلیت انجام ندارد.»
اولین جلسه ی شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم عصر سه شنبه ۱۰ مهرماه به ریاست مسعود پزشکیان در حالی برگزار شد که تصور می شد در مورد رفع فیلترینگ تصمیماتی جدی صورت بگیرد. اما نه تنها خبری از رفع فیلترینگ نشد بلکه رئیس جمهور دستور داد تا با فیلترشکن فروش ها برخورد شود.
نعناکار در مورد این اقدام نیز گفت:«خریدوفروش فیلترشکن و ساخت آن در ایران جرم نیست این که گفته شد با فیلترشکن فروش ها مبارزه می کنیم نیز نوعی خطای سوگیری شناختی است. مادامی که مجلس قانونی تصویب نکند مطابق با ماده ۲ قانون مجازات اسلامی که می گوید “هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است جرم محسوب می شود” خریدوفروش فیلترشکن هم چون در قانون جرم انگاری نشده نمی توان با آن مقابله کرد.»
دولت فقط مجری است
او خاطرنشان کرد که اینکه میگویند رئیس جمهور شخصاً به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی و رئیس شورای عالی امنیت ملی می تواند رفع فیلتر کند برداشت غلط است و گفت:« نظام جمهوری اسلامی ایران نظام توزیع قدرت است به این معنا که تمام قوا نه به صورت تنها بلکه در کنار هم و همراه یکدیگر قدرت پیدا می کنند تا عملی انجام دهند. دولت هم به عنوان قوه مجریه اصولاً مجری مصوبات مجلس است و کاری غیرازاین نمی تواند انجام دهد.»
این حقوقدان افزود:« شورای عالی فضای مجازی هم شورای سیاست گذاری است و نمی تواند اقدام عملی انجام دهد. در این شورا مقامات حقوقی شامل رئیس جمهور وزرا پلیس ارتش سپاه و نمایندگان مجلس در کنار هفت الی هشت عضو حقیقی خبره که توسط مقام معظم رهبری انتخاب می شوند که سیاست های کلان را مصوب کنند. بنابراین در این شورا هم هیچ مقامی وجود ندارد که بتواند کار عملی انجام دهد.»
او ادامه داد:«در شورای عالی امنیت ملی هم همین ماجرا وجود دارد در این شورا شخص تصمیم نمی گیرد شخص مسئول اداره شورا و ابلاغ مصوبات شورا است. این نیست که بگوییم برای مثال من به عنوان رئیس شورا تصمیم بگیرم سایت پورنو گرافی را آزاد کنم یا بگویم من از فردا می خواهم فلان پلتفرم را فیلتر کنم بازهم چنین چیزی امکان پذیر نیست.»
محمدجعفر نعناکار این طور توضیح داد که توزیع قدرت میان شوراها و افراد و اشخاص منجر به این می شود که یک سیستم دموکراسی و دموکراتیک شکل بگیرد و گفت:« گفته های رشیدی کوچی نوعی سوگیری دیکتاتوری دارد. بر اساس چه قاعده ای چه قانون و روش و منطقی یک شخص می تواند کاری انجام دهد؟ درواقع این حرف یک برداشت اشتباه از وظایف این شوراها است.»
حکمران ما تا کجا می تواند در حوزه فضای سایبری تصمیم گیری و فیلتر کند؟
به گفته او آنچه ما در درجه اول به آن نیاز داریم تبیین سیاست های کلی حکمرانی سایبری است. به این معنا که دولت و نظام حاکمیتی در چه سطحی و در چه عمقی در فضای مجازی مداخله کنند. او دراین باره توضیح داد:« خیلی سال ها پیش شورایی وجود داشت به نام شورای عالی اطلاع رسانی و بعدازآن شورای انفورماتیک که درنهایت ادغام شد و شورای عالی فضای مجازی کنونی تشکیل شد.»
او ادامه داد:«در شورای عالی اطلاع رسانی کار بسیار خوبی انجام شده بود که بخشی از امور فیلترینگ دست خانواده ها بود نرم افزاری را به خانواده ها داده بودند که روی کامپیوتر نصب می شد. به عنوان مثال اگر خانواده ای نمی خواست فرزندش فیلم ببیند آهنگی گوش دهد و یا به سایت های خبری دسترسی داشته باشد بر اساس شأن اجتماعی سواد خود و مسائلی از این قبیل فیلترینگ را اعمال می کرد. به این میگویند عمق راهبردی حکمرانی سایبری که نشان می داد حکمرانی سایبری تا کجا است.»
نعناکار بابیان این مسئله که اکنون در شورای عالی فضای مجازی مشخص نیست که حکمرانی سایبری تا کجا است گفت:« مشخص نیست که حکمران ما تا کجا می تواند در حوزه فضای سایبری تصمیم گیری و فیلتر کند. به عنوان مثال چرا اکنون باید گوگل پلی که اپ استور اندروید است فیلتر باشد؟ مگر غیرازاین است که با رانت و فساد بازاری برای کمپانی های داخلی ایجاد می شود؟ درواقع این رانت و فسادها از نبود حکمرانی سایبری به وجود می آید.»
او در مورد این مسئله گفت:«گام اول برای مبازره یا سروسامان دادن به وضعیت فیلترینگ وجود حکمرانی سایبری است. سپس بر اساس سیاست های حکمرانی سایبری مجلس نیز باید قانون گذاری کند حتماً باید عناوین مجرمانه آن در قانون ذکر شود. یعنی بگویند ما سایت هایی را مسدود می کنیم که این موضوعات را به اشتراک بگذارد در این صورت چه کاربر و چه صاحب پلتفرم می داند که در چه حوزه هایی می تواند فعالیت کند و تا کجا حدود مسئولیت دارد.»
این حقوقدان و متخصص امور قضایی در حوزه فناوری در آخر گفت:«ما اگر آن سیاست های کلی و این قانون را نداشته باشیم اصولاً حرف برداشتن فیلترینگ کم کردن آن زیاد کردن آن کارگروه گذاشتن و پیگیری کردن راه به جایی نمی برد چون ازنظر قانونی قابلیت اعمال ندارد و هرکه این کار را کند مجرم شناخته می شود. قوه قضاییه یکی از وظایفش این است که قانون را رصد کند لذا اشخاص خود می دانند که قوه قضاییه می تواند علیه آن شخص اعلام جرم بکند. به همین خاطر اگر دقت کنید می بینید که با الفاظ سیاسی و رسانه ای میگویند که ما کارگروه گذاشته ایم ما پیگیری می کنیم؛ اینکه بگویند من این کار را می کنم در کشور نشدنی است.»
۵۸۳۲۳
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "نعناکار: همان مرجعی که فیلترینگ را انجام داده، مسئول رفع فیلتر است" هستید؟ با کلیک بر روی پزشکی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "نعناکار: همان مرجعی که فیلترینگ را انجام داده، مسئول رفع فیلتر است"، کلیک کنید.
