نان شور تموشی

نان شور تموشی، یه نون تابه ای نازک و بی نظیره که عطر و طعم جنوب رو می بره سر سفره هاتون. این نون خوشمزه که با سس های محلی مهیاوه و سوراغ مزه دار میشه، یه جورایی امضای آشپزی هرمزگان و جزایر قشم و بندرعباسه و پختش تو خونه هم خیلی راحته.

تاحالا شده دلتون یه طعم جدید، یه بوی دلبر و یه تجربه آشپزی متفاوت بخواد؟ اگه جوابتون مثبته، پس درست اومدید! امروز می خوایم بریم جنوب، اونم نه فقط با خیال، بلکه با طعم و عطر «نان شور تموشی»، یه نون محلی که هر لقمه اش خاطرات دریا و آفتاب رو زنده می کنه. این نون دلبر، با اون سس های مخصوصش که حسابی شور و خوشمزه اش می کنن، یه جورایی شناسنامه آشپزی مردم خونگرم هرمزگانه. فکر نکنید قراره کار سختی باشه ها! نه، اتفاقاً پخت نان تموشی اونقدر ساده و سریعه که حتی اگه آشپزی بلد نباشید هم می تونید از پسش بربیاید. تو این مقاله، قراره ریز به ریز ماجرای این نون رو با هم مرور کنیم؛ از تاریخچه و اسم و رسمش گرفته تا مواد لازم، طرز تهیه قدم به قدم و کلی فوت و فن که نونتون رو حسابی حرفه ای کنه. آماده اید بریم یه سفر کوتاه به دنیای مزه های جنوبی؟ پس بزن بریم!

نان شور تموشی چیه؟ شناسنامه یک نونِ دلبرِ جنوبی!

خب، اول از همه باید بدونیم اصلاً این نون تموشی که اینقدر ازش حرف می زنیم، چیه و از کجا اومده. نان تموشی (یا توموشی)، یه نون خیلی نازک و تابه ایه که تو استان هرمزگان و مخصوصاً جزایر زیبای خلیج فارس مثل قشم و بندرعباس، طرفدارهای زیادی داره. این نون رو با یه خمیر نسبتاً شل و روان درست می کنن و بعد روی یه تابه مخصوص یا یه تابه نچسب عادی، حسابی نازکش می کنن و می پزن.

اما چرا اسمش تموشیه؟ بعضیا میگن چون خمیر رو با دست یا مشت روی تابه پهن می کنن، بهش میگن «نون مشتی» یا «توموشی». این نون، تو جاهای مختلف اسم های دیگه ای هم داره؛ مثلاً ممکنه بشنوید بهش میگن نان لیتک، تمشی، یا نون تاوه. فرقی نمی کنه چی صداش کنید، مهم طعم بی نظیره خودشه. ویژگی اصلی و بارز نان تموشی، نازکی فوق العاده اش، لطافت خمیرش و البته اون طعم خاص و شور مزه ایه که از سس های محلی «مهیاوه» و «سوراغ» می گیره. این سس ها، قلب تپنده نون تموشین و بدون اون ها، این نون اصلاً اون چیزی که باید باشه، نیست. خلاصه که نون تموشی، یه جورایی نماد سادگی و اصالت آشپزی جنوب ایرانه که با سرعت و عشق، آماده میشه و خیلی هم مقویه. آماده ایم تا بریم سراغ مواد اولیه اش؟

برای پخت نان شور تموشی چی لازم داریم؟ (مواد اولیه برای ۴ نفر)

برای اینکه بتونیم این نون خوشمزه رو تو خونه درست کنیم، به مواد اولیه خیلی ساده ای نیاز داریم که احتمالاً تو هر خونه ای پیدا میشه. نکته مهم اینجاست که این مواد رو با دقت اندازه بگیریم تا نونمون همون طعم و بافت اصیل رو پیدا کنه. این مقدار موادی که میگم، برای ۴ نفر کافیه و حدوداً می تونید ۱۰ تا ۱۲ تا نون تموشی کوچیک درست کنید. اگه جمعیتتون بیشتر یا کمتره، می تونید به نسبت، مواد رو کم و زیاد کنید.

مواد لازم برای تهیه نان شور تموشی:

مواد لازم	مقدار مورد نیاز
آرد گندم (آرد نانوایی یا آرد با گلوتن متوسط)	۱.۵ پیمانه (حدود ۲۰۰ گرم)
آب ولرم	۱ تا ۱.۵ پیمانه (بسته به جذب آرد)
تخم مرغ (برای رومال و طعم دهی – اختیاری)	۱ عدد
روغن مایع (برای چرب کردن تابه و سرو)	۲ قاشق غذاخوری + مقداری برای سرو
مهیاوه (سس ماهی جنوبی)	به میزان لازم برای سرو
سوراغ (سس ماهی و خاک سرخ – اختیاری)	به میزان لازم برای سرو
زردچوبه یا زعفران دم کرده (برای رنگ و عطر – اختیاری)	۱/۴ قاشق چای خوری
نمک	نوک قاشق چای خوری (اختیاری و با احتیاط)

توضیحاتی درباره مواد اولیه:

• آرد گندم: از آرد نانوایی یا آرد چند منظوره استفاده کنید. آرد شیرینی پزی به خاطر گلوتن کم، مناسب نیست و نونتون خوب کش نمی آد.
• آب ولرم: آب نباید سرد باشه که آرد خوب باز نشه، نباید هم داغ باشه که آرد بپزه. ولرم باشه که خمیر به بهترین حالت خودش برسه.
• تخم مرغ: بعضی ها تخم مرغ رو با خمیر مخلوط می کنن، اما اصیل ترش اینه که بعد از پهن کردن خمیر، یه کم تخم مرغ هم زده رو روی نون پخش کنن. این کار به نون یه بافت و طعم متفاوت میده.
• روغن: هم برای اینکه خمیر به تابه نچسبه و هم برای سرو نونِ داغ، به روغن نیاز داریم. روغن حیوانی یا روغن محلی هم طعم نون رو فوق العاده می کنه.
• مهیاوه و سوراغ: اینا رکن اصلی طعم شور و خاص نون تموشین. حتماً ازشون استفاده کنید. نگران تهیه کردنشون هم نباشید، تو بخش های بعدی مفصل در موردشون حرف می زنیم.
• زردچوبه یا زعفران: برای اینکه نونتون رنگ و روی بهتری داشته باشه، می تونید از اینا استفاده کنید.
• نمک: چون مهیاوه و سوراغ خودشون حسابی شورن، معمولاً به خمیر نون تموشی نمک نمی زنن. اما اگه خیلی شورپسندید، یه کوچولو نمک (در حد نوک قاشق چای خوری) اضافه کنید.

طرز تهیه نان شور تموشی: از خمیر تا نونِ داغِ روغنی

حالا که مواد لازم رو آماده کردیم، وقتشه که بریم سراغ بخش هیجان انگیز ماجرا: پخت نون شور تموشی! این مراحل رو با دقت دنبال کنید تا یه نون حسابی خوشمزه و اصیل داشته باشید. من سعی می کنم همه نکات رو دوستانه و مرحله به مرحله بگم تا هیچ جای ابهامی نمونه.

مرحله اول: آماده کردن خمیر روان و لطیف

اولین قدم، درست کردن خمیر نون تموشیه. یه کاسه بزرگ بردارید و آرد رو توش الک کنید. الک کردن باعث میشه آرد هوادهی بشه و اگه گلوله ای هم توش هست، باز بشه. حالا، کم کم آب ولرم رو به آرد اضافه کنید. خیلی مهمه که آب رو یهو نریزید، چون غلظت خمیر باید مثل یه خمیر پنکیک روان و یکدست باشه. با یه قاشق، ویسک (همزن دستی) یا حتی با دست، حسابی هم بزنید تا هیچ گلوله ای باقی نمونه. خمیر نون تموشی باید اونقدر روان باشه که وقتی از قاشق می ریزید، راحت و بدون گیر کردن پایین بیاد.

مرحله دوم: استراحت به خمیر، راز نونِ پفکی!

حالا که خمیرتون آماده و یکدست شده، روش رو با یه سلفون یا یه پارچه تمیز بپوشونید و بذارید حدود ۳۰ دقیقه تو دمای محیط استراحت کنه. این استراحت کوتاه، شاید خیلی مهم به نظر نیاد، اما واقعاً تو کیفیت نونتون معجزه می کنه. خمیر یه کم پف می کنه، لطیف تر میشه و وقتی می پزیدش، بافتش نرم تر و بهتر میشه. اینجوری یه نون حسابی پفکی و خوشمزه خواهید داشت.

مرحله سوم: داغ کردن تابه، از مهمترین گام ها!

تو این مرحله، باید تابه رو آماده کنیم. بهتره از یه تابه نچسب یا اگه دارید، از همون تابه مخصوص نون تموشی استفاده کنید. یه نکته طلایی: یه قلم مو یا یه دستمال تمیز بردارید، نوکشو بزنید تو روغن و کل کف تابه رو با یه لایه خیلی نازک روغن چرب کنید. روغن نباید زیاد باشه ها، فقط در حدی که کف تابه برق بیفته. حالا تابه رو بذارید رو شعله متوسط گاز تا خوب داغ بشه. اگه تابه سرد باشه، خمیر می چسبه و اگه خیلی داغ باشه، نون زود می سوزه و خام می مونه. پس حواستون به دمای تابه باشه؛ باید یه حرارت ملایم و یکنواخت داشته باشه.

مرحله چهارم: پهن کردن خمیر نازک، با دقت و سرعت

وقتی تابه به اندازه کافی داغ شد، یه ملاقه کوچیک از خمیر رو بردارید و بریزید وسط تابه. بلافاصله و با سرعت، با پشت ملاقه یا با دست (اگه مهارت دارید)، خمیر رو به صورت دایره ای و خیلی نازک توی تابه پخش کنید. باید حسابی نازک بشه، طوری که تابه از زیرش معلوم باشه. اگه خمیر اضافه اومد، با همون ملاقه برش دارید و برگردونید تو کاسه خمیر. سرعت عمل تو این مرحله خیلی مهمه، چون خمیر زود شروع به پختن می کنه و اگه دیر عمل کنید، نونتون ناصاف میشه.

مرحله پنجم: اضافه کردن چاشنی های جادویی: تخم مرغ و سس!

بلافاصله بعد از اینکه خمیر رو پهن کردید و هنوز نونتون خامه، وقت اضافه کردن طعم دهنده هاست. اگه دلتون می خواد، یه دونه تخم مرغ رو تو یه کاسه جدا هم بزنید و با یه قاشق کوچیک، کمی ازش رو روی سطح نون در حال پخت بریزید و پخش کنید. بعدش، نوبت مهیاوه و/یا سوراغه! با یه قاشق، مقداری از مهیاوه (و اگه دوست داشتید سوراغ) رو روی نون پخش کنید. این سس ها، همونایی هستن که طعم شور و اصیل نون تموشی رو بهش میدن.

مرحله ششم: پخت و سرو نونِ تازه، عطرش هوش از سرت می بره!

بذارید نون بپزه. می بینید که کناره های نون شروع به جدا شدن از تابه می کنن و حباب هایی روی سطحش ظاهر میشه. نون تموشی معمولاً یه طرفه پخته میشه، اما اگه دوست داشتید، می تونید یه دقیقه هم اون طرف دیگه اش رو روی تابه بذارید تا یه کم برشته بشه. وقتی نون آماده شد، با یه کاردک یا کفگیر، برش دارید و از تابه خارج کنید. اگه دوست داشتید، می تونید یه کوچولو روغن حیوانی یا روغن محلی روی نون داغ بریزید تا عطر و طعمش دوچندان بشه. نون تموشی داغ و تازه، آماده سروه. نوش جان!

فوت و فن های نون پزی تموشی که باید بدونی!

درست کردن نون تموشی، مثل هر آشپزی دیگه ای، یه سری ریزه کاری ها و فوت و فن ها داره که اگه رعایتشون کنید، نونتون حسابی محشر میشه و هر کسی که می خوره، انگشتش رو هم باهاش می خوره! بیاید این رازهای سر به مهر رو با هم بشکنیم:

• انتخاب آرد، خیلی مهمه: بهترین آرد برای نان توموشی، آرد نانوایی یا آرد با گلوتن متوسطه. از آرد شیرینی پزی به هیچ وجه استفاده نکنید! چرا؟ چون آرد شیرینی پزی گلوتن کمی داره و نونتون خشک و شکننده میشه و اون لطافت و کشسانی لازم رو پیدا نمی کنه. هرچی آرد باکیفیت تری انتخاب کنید، نونتون خوشمزه تر میشه.
• غلظت خمیر، شاه کلیده: خمیر نون تموشی باید حسابی روان باشه، مثل خمیر پنکیک یا حتی کمی رقیق تر. اگه خمیرتون سفت باشه، نمی تونید نازکش کنید و نونتون کلفت و سنگین میشه. اگه هم خیلی رقیق باشه، موقع پهن کردن دردسر ساز میشه و ممکنه وا بره. پس، آب رو کم کم اضافه کنید تا به اون غلظت ایده آل برسید.
• دمای تابه رو جدی بگیرید: این مرحله همونقدر که ساده به نظر میاد، مهمه. تابه باید به اندازه کافی داغ باشه تا خمیر بهش نچسبه و نون راحت ازش جدا بشه. اگه تابه سرد باشه، خمیر بهش می چسبه و اگه بیش از حد داغ باشه، نون زود می سوزه و وسطش خام می مونه. یه حرارت متوسط و یکنواخت، رمز موفقیت تو این بخشه.
• نمک در خمیر؟ با احتیاط! مهیاوه و سوراغ خودشون حسابی شورن و به نون طعم نمکی کافی رو میدن. به همین خاطر، معمولاً به خمیر نان شور تموشی نمک اضافه نمی کنن. اما اگه عاشق طعم شور هستید، می تونید نصف قاشق چای خوری نمک به آرد اضافه کنید. اما یادتون باشه، زیاده روی نکنید که نونتون غیرقابل خوردن نشه!
• چاشنی های اختیاری برای یه نونِ رنگین: اگه دوست دارید نونتون رنگ و عطر بهتری داشته باشه، می تونید یه کوچولو زردچوبه یا زعفران دم کرده به خمیر اضافه کنید. بعضی ها حتی پنیر یا سبزیجات خشک معطر محلی رو هم روی نون در حال پخت می ریزن که طعمش رو خاص تر می کنه. امتحانش ضرری نداره!
• نگهداری نون برای نرم موندن: نون تموشی تازه، نرم و خوشمزه است. برای اینکه نرمیش رو از دست نده، بعد از پخت، نون ها رو روی هم بچینید و داخل یه پارچه تمیز و نخی بپیچید. اینجوری رطوبت خودش رو حفظ می کنه و خشک نمیشه.
• تابه مخصوص، یه مزیت نه یه ضرورت: درست که تابه مخصوص نون تموشی، کار رو راحت تر می کنه و نون باکیفیت تری بهتون میده، اما اصلاً نگران نباشید اگه همچین تابه ای ندارید. یه تابه نچسب خوب هم کارتون رو راه می ندازه. مهم مهارت و عشقیه که پای کار می ذارید.
• استراحت خمیر رو دست کم نگیرید: همونطور که تو مرحله تهیه خمیر گفتیم، استراحت دادن خمیر برای نیم ساعت، باعث میشه نونتون بافت بهتری پیدا کنه، لطیف تر و خوش پخت تر بشه. پس این مرحله رو از قلم نندازید.

نان شور تموشی، فقط یه نون ساده نیست؛ یه سفره ی از جنس اصالت و سادگی جنوب ایرانه که عطر مهیاوه و سوراغش، روح آدم رو نوازش می کنه.

مهیاوه و سوراغ: دو تا یار همیشگی نان تموشی

خب، تا اینجا در مورد خود نان تموشی، مواد لازم و طرز تهیه اش حسابی حرف زدیم. اما اگه بخواهیم واقعاً طعم اصیل این نون رو بچشیم، بدون مهیاوه و سوراغ اصلاً نمیشه! این دو تا سس، ستاره های اصلی این ترکیب خوشمزه هستن که نان شور تموشی رو به یه تجربه بی نظیر تبدیل می کنن. بیاید کمی بیشتر با این چاشنی های جادویی آشنا بشیم.

مهیاوه: سس ماهی پرطرفدار جنوبی

مهیاوه (که بهش مهیوه، مایه و و موارد دیگه هم میگن) یه سس ماهی سنتی و خیلی پرطرفداره که تو استان های جنوبی ایران، مخصوصاً هرمزگان و فارس، جایگاه ویژه ای تو سفره ها داره. این سس خوش نمک و مغذی، از یه نوع ماهی ریز به اسم «موتو» (که بهش ساردین یا ساردین ماهی هم میگن) درست میشه. طرز تهیه سنتی مهیاوه اینجوریه:

1. اول ماهی موتو رو که طولش حدود ۵ تا ۱۰ سانتی متره، میارن و روی شن و ماسه های تمیز سواحل خلیج فارس خشک می کنن.
2. بعد از اینکه ماهی ها حسابی خشک شدن، اون ها رو کاملاً می کوبن و الک می کنن تا یه پودر یکدست به دست بیاد.
3. این پودر ماهی رو با نمک دریا، کمی آب و بعضی وقتا ادویه های محلی مثل فلفل و گشنیز مخلوط می کنن و تو ظرف های مخصوص (که قبلاً معمولاً کوزه بود) می ریزن و برای مدت طولانی (چند هفته تا چند ماه) زیر آفتاب می ذارن تا خوب تخمیر بشه و جا بیفته.

نتیجه این فرآیند، یه سس تیره رنگ، غلیظ و حسابی شور و پرخاصیته که پر از ویتامین و پروتئینه. مهیاوه طعمی منحصربه فرد داره که شاید برای بعضی ها اولش کمی تند یا خاص باشه، اما به سرعت بهش عادت می کنید و عاشقش میشید. این سس نه تنها با نان تموشی، بلکه با انواع نان های محلی دیگه و حتی ماهی کبابی هم خورده میشه.

سوراغ: چاشنی متفاوت با خاک سرخ هرمز

سوراغ، یه سس محلی دیگه از بندرعباس و جزایر هرمزگانه که شاید از مهیاوه هم خاص تر باشه. این سس هم مثل مهیاوه از ماهی تهیه میشه، اما یه ماده اولیه خیلی مهم و جالب دیگه هم توش داره: «خاک سرخ جزیره هرمز»! بله، درست شنیدید، همون خاک های رنگی و زیبای جزیره هرمز که ازش تو آشپزی هم استفاده میشه.

طرز تهیه سنتی سوراغ:

1. برای سوراغ، از ماهی های ریزتر مثل «مومغ» (یه نوع ماهی کوچیک شبیه آنچوی) استفاده می کنن.
2. ماهی ها رو بعد از شستشو، با آب و نمک مخلوط می کنن.
3. بعدش، اون خاک سرخ معروف جزیره هرمز رو بهش اضافه می کنن. این خاک، علاوه بر رنگ زیبا، به سوراغ طعم و بافت خاصی میده.
4. گاهی اوقات برای عطر بهتر، کمی پوست میوه ترنج (یه نوع مرکبات محلی) هم بهش اضافه می کنن.
5. این مخلوط رو هم برای مدت زمان مشخصی تو آفتاب می ذارن تا تخمیر بشه و سس سوراغ آماده شه.

سوراغ رنگ قرمز مایل به قهوه ای داره و طعمش از مهیاوه کمی قوی تر و تندتره. این سس هم مثل مهیاوه، پر از خاصیته و به نان محلی قشم و بندرعباس، یه روح تازگی و طعم بی بدیل میده. ترکیب این دو سس با نان تموشی داغ، یه تجربه غذاییه که هیچ جای دنیا مثلش رو پیدا نمی کنید.

نان شور تموشی در سفره های ما و ایده های جذاب برای سرو

خب، نون شور تموشی رو درست کردیم، مهیاوه و سوراغ رو هم کنار دستمون داریم. حالا وقتشه که ببینیم این نون خوشمزه رو چطوری میشه سرو کرد و تو چه وعده هایی میشه ازش لذت برد. نون تموشی یه نون خیلی انعطاف پذیره و میشه اونو تو هر ساعتی از روز و با هر چیزی که دوست دارید، نوش جان کنید.

بهترین زمان ها برای خوردن نان تموشی:

• صبحانه: اگه یه صبحانه متفاوت و انرژی بخش می خواید، نون تموشی با مهیاوه یا سوراغ، کنار یه لیوان چای، فوق العاده ست. طعم شور و خاصش، حسابی هوشیارتون می کنه.
• عصرانه: بعد از ظهر، وقتی خسته اید و دلتون یه میان وعده خوشمزه می خواد، نون تموشی داغ، بهترین انتخابه. یه لقمه کوچیک از این نون، حالتون رو سر جاش میاره.
• افطار در ماه رمضان: تو جنوب، نان تموشی یکی از پایه های اصلی سفره افطاره. بعد از یه روز روزه داری، طعم شور و مغذی این نون، خیلی دلچسبه و حسابی انرژی از دست رفته رو برمی گردونه.
• میان وعده: کلاً هر وقت گرسنه تون شد و دلتون یه چیز جدید و خوشمزه خواست، نون تموشی آماده به کاره!

ایده های جذاب برای سرو نان شور تموشی:

هرچند نون تموشی رو بیشتر با مهیاوه و سوراغ می خورن، اما میشه اونو با چیزای دیگه هم ترکیب کرد و طعم های جدیدی رو کشف کرد. چند تا پیشنهاد براتون دارم:

1. با پنیر و سبزی خوردن: اگه طعم شور مهیاوه و سوراغ براتون خیلی تنده، می تونید نون تموشی رو با پنیر محلی و یه مشت سبزی خوردن تازه میل کنید. ترکیبش فوق العاده میشه.
2. نان تموشی با تخم مرغ: همونطور که تو طرز تهیه گفتیم، میشه تخم مرغ هم زده رو روی نون در حال پخت ریخت. اینجوری یه نان تموشی با تخم مرغ خوشمزه و کامل دارید که خودش یه وعده غذایی کامله.
3. با خرما یا شیره خرما: شاید عجیب به نظر بیاد، اما ترکیب شور و شیرین همیشه خوشمزه است! امتحان کنید، ممکنه عاشقش بشید.
4. با املت یا نیمرو: نون تموشی رو میشه کنار یه املت گوجه یا نیمروی ساده هم سرو کرد. یه صبحانه کاملاً جنوبی و متفاوت.
5. با ترشی و خیارشور: اگه اهل طعم های تند و ترش هستید، یه لقمه نون تموشی با مهیاوه و کنارش یه خیارشور یا ترشی، محشر میشه.

خلاصه که نان بندری تموشی، اونقدر خوشمزه و دوست داشتنیه که با هر چیزی هم که بخوریدش، مزه میده! مهم اینه که امتحانش کنید و از این طعم اصیل جنوبی لذت ببرید. حتماً تو بخش کامنت ها بگید که شما نون تموشی رو با چی بیشتر دوست دارید.

حرف آخر: لذت تجربه یک طعم اصیل در خانه

خب، رسیدیم به آخر داستان نان شور تموشی. دیدید که چقدر راحت و با کمترین امکانات میشه یه تیکه از قلب خونگرم جنوب رو آورد تو آشپزخونه خودمون؟ نان تموشی، یه نون ساده اما پر از قصه ست؛ قصه دریا، آفتاب، مهمان نوازی و طعم های اصیلی که از دل تاریخ این سرزمین بیرون اومدن. پخت این نون، فقط یه دستور آشپزی نیست، یه جور سفره پهن کردن برای تجربه فرهنگ و حس خوب مردمان جنوب ایرانه.

اگه تا حالا این نون رو امتحان نکرده بودید، الان دیگه همه فوت و فن ها و راز و رمزهاش رو می دونید. پس تنبلی رو بذارید کنار، آرد و آب رو بردارید و دست به کار شید! ازتون می خوام که حتماً این رسپی نان تموشی رو امتحان کنید و طعم بی نظیرش رو به خانواده و دوستاتون هم بچشونید. مطمئنم که از این طعم شور و دلچسب، حسابی خوشتون میاد و میشه پای ثابت سفره های صبحانه و عصرانه تون. یادتون نره که تجربه پخت و طعمتون رو تو قسمت نظرات باهامون در میون بذارید. هیچ لذتی بالاتر از این نیست که بتونیم با یه نون ساده، کلی حال خوب و خاطره قشنگ بسازیم. نوش جان!