موشک های کروز؛ سلاح های مرگبار که در سایه پرواز می کنند!

نگار علی-  برخلاف موشک های بالستیک قاره پیما (ICBM) که از جو زمین خارج شده و پس از طی مسافت طولانی به سمت هدف بازمی گردند موشک های کروز در ارتفاع پایین پرواز کرده و از مسیرهای پر پیچ وخم برای فرار از سیستم های دفاعی دشمن استفاده می کنند. این روش پرواز همراه با سیستم های ناوبری پیشرفته مانند GPS و ژیروسکوپ های مدرن باعث می شود که موشک های کروز رهگیری دشوارتری داشته باشند هرچند برد عملیاتی آن ها نسبت به ICBMها کمتر است. در ادامه به بررسی برخی از مهم ترین موشک های کروز و موتورهای مورد استفاده در آن ها می پردازیم.

V-1؛ نخستین موشک کروز با موتور پالس جت

یکی از نخستین موشک های کروز V-1 آلمان نازی بود که در سال ۱۹۴۴ و در مراحل پایانی جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت. این موشک که توسط موتور پالس جت Argus 109-014 نیرو می گرفت بردی حدود ۱۵۰ مایل داشت که بعداً با بهبود طراحی به ۲۵۰ مایل افزایش یافت. با این وجود برد آن همچنان برای حمله مستقیم از برلین به لندن کافی نبود و عمدتاً از پایگاه های نظامی در منطقه Pas De Calais فرانسه پرتاب می شد. V-1 می توانست به حداکثر سرعت ۴۱۵ مایل بر ساعت برسد و علاوه بر پرتاب زمینی قابلیت شلیک از بمب افکن های Heinkel He 111 را نیز داشت. این موشک مقدمه ای برای طراحی موشک های پیشرفته تری همچون V-2 بود که بعدها به نقطه عطفی در توسعه موشک های بالستیک تبدیل شد.

موشک Storm Shadow؛ همکاری بریتانیا و فرانسه در ساخت یک سلاح مدرن

یکی از شناخته شده ترین موشک های کروز مدرن Storm Shadow است که در سال ۱۹۹۷ معرفی شد و در سال ۲۰۰۴ به تسلیحات نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا اضافه گردید. این موشک حاصل همکاری بریتانیا و فرانسه است و در فرانسه با نام Scalp شناخته می شود. موتور اصلی این موشک Microturbo TRI-60-30 است که آن را به حداکثر سرعت ۶۰۰ مایل در ساعت می رساند. برد عملیاتی آن بسته به مدل متفاوت است؛ نسخه Apache AP دارای بردی کمتر از ۸۷ مایل است درحالی که Storm Shadow می تواند ۳۴۲ مایل را طی کند. قوی ترین نسخه این موشک Scalp Naval قادر است تا ۸۷۰ مایل پرواز کند و برای شلیک از کشتی های جنگی و زیردریایی ها طراحی شده است. نسخه زیردریایی این موشک به دلیل محدودیت های پرتاب برد کمتری معادل ۶۲۱ مایل دارد و از موتور Microturbo TR-50 توربوجت استفاده می کند.

Tomahawk؛ سلاح استراتژیک ارتش آمریکا با بیش از ۴۰ سال سابقه عملیاتی

یکی از معروف ترین و طولانی مدت ترین موشک های کروز در خدمت ارتش آمریکا موشک Tomahawk است که از ۱۹۸۳ تاکنون در مدل های مختلف به کار گرفته شده است. در طول دهه های اخیر برنامه های متعددی برای ارتقا و به روزرسانی Tomahawk انجام شده است تا آن را در سطح فناوری روز نگه دارد. نسخه های جدیدتر مانند Block V که در سال ۲۰۲۰ معرفی شد می توانند به اهداف متحرک در دریا و اهداف دشوار دیگر حمله کنند. این موشک از موتور توربوفن F415 ساخت Williams International به همراه موتور راکتی ARC MK 135 استفاده می کند و قادر است ۱۵۰۰ مایل را با سرعتی معادل ۵۵۰ مایل در ساعت طی کند. کارشناسان معتقدند که Tomahawk به دلیل ارتقاهای مستمر می تواند تا سال ۲۰۴۰ و پس از آن نیز در خدمت ارتش آمریکا باقی بماند.

موشک Kalibr؛ رقیب روسی Tomahawk با توانایی رسیدن به سرعت مافوق صوت

موشک ۳M-54 Kalibr یکی از مهم ترین سلاح های کروز در زرادخانه نظامی روسیه محسوب می شود. این موشک که آزمایش های اولیه آن در سال ۲۰۰۴ آغاز شد در مدل های متنوعی طراحی شده است. نسخه ۳M54-E برای حملات ضدکشتی و مدل ۳M-14E برای حملات زمینی ساخته شده است. مدل اصلی این خانواده یعنی ۳M-54-1 بردی بین ۱۳۷ تا ۲۰۵ مایل دارد. نیروی پیشران آن را موتور توربوجت TRDD-50B تأمین می کند که در ترکیب با یک بوستر ثانویه در مرحله نهایی پرواز موشک را به سرعت مافوق صوت می رساند و توان تخریبی آن را افزایش می دهد. طبق گزارش Newsweek در نوامبر ۲۰۲۴ موشک Kalibr از نظر عملکرد به Tomahawk آمریکا شباهت دارد اما کارشناسان نظامی معتقدند که تاریخچه عملیاتی و دقت بالاتر Tomahawk آن را به گزینه ای برتر تبدیل کرده است.

جمع بندی

موشک های کروز در طول تاریخ به طور مداوم توسعه یافته و از مدل های ابتدایی مانند V-1 تا سلاح های پیشرفته ای همچون Storm Shadow Tomahawk و Kalibr تکامل یافته اند. تفاوت های کلیدی در برد نوع موتور و استراتژی پرواز هر یک از این موشک ها را برای مأموریت های خاصی مناسب ساخته است. درحالی که Tomahawk و Kalibr از پرکاربردترین موشک های کروز در جهان به شمار می روند Storm Shadow به دلیل توانایی شلیک از هواپیماها کشتی ها و زیردریایی ها گزینه ای تاکتیکی و انعطاف پذیر محسوب می شود. با پیشرفت فناوری موشک های کروز به دقت بالاتر برد طولانی تر و توانایی نفوذ بهتر به سیستم های دفاعی دست یافته اند و همچنان یکی از مهم ترین عناصر تسلیحات استراتژیک در جهان باقی خواهند ماند.

۲۲۷۲۲۷