قرار تامین خواسته یعنی چه

قرار تامین خواسته در دنیای پیچیده دعاوی حقوقی، مثل یک سپر حفاظتی می مونه که به خواهان کمک می کنه تا مطمئن بشه حقش پایمال نمیشه و وقتی بالاخره حکم به نفعش صادر شد، بتونه چیزی که می خواسته رو بگیره. این قرار به خواهان اجازه میده که اموال خوانده رو قبل از اینکه به جایی برسه، توقیف کنه و نذاره که از دست بره یا به کس دیگه منتقل بشه.

تصور کنید حسابی به کسی پول قرض دادید و حالا می خواید از راه قانونی پولتون رو پس بگیرید. دادخواست می دید، اما می ترسید طرف مقابل اموالش رو بفروشه یا به نام کس دیگه ای کنه و دست شما به جایی بند نباشه. اینجا قرار تامین خواسته وارد عمل میشه. اینجوری شما مطمئن میشید که تا حکم نهایی دادگاه صادر بشه و حق به حقدار برسه، اموال خوانده سر جاشه و می تونید طلبتون رو وصول کنید. واقعاً ابزاری حیاتی برای هر کسیه که توی یک دعوای حقوقی گرفتار شده و نگران از دست رفتن حق و حقوقشه.

قرار تامین خواسته چیست؟ (توضیح جامع و ساده)

ببینید، تامین خواسته از دو کلمه تشکیل شده: تامین یعنی ایمن کردن، حفظ کردن، و خواسته یعنی اون چیزی که شما از دادگاه می خواید. پس کلا میشه ایمن کردن اون چیزی که شما از دادگاه می خواید. خیلی ساده و خودمونی بخوایم بگیم، یعنی ما از دادگاه می خوایم یه کاری کنه که اون چیزی که ما بابتش شکایت کردیم، از بین نره یا به دست کسی نیفته.

قانونگذار تو ماده ۱۲۱ قانون آیین دادرسی مدنی این قرار رو اینطوری تعریف کرده: «توقیف اموال اعم از منقول و غیر منقول». یعنی چی؟ یعنی دادگاه دستور میده که مال یا اموال خوانده (همون کسی که ازش شکایت کردیم) توقیف بشه. این توقیف می تونه شامل هر چیزی باشه، از حساب بانکی و ماشین گرفته تا ملک و خونه.

هدف اصلی از این کار چیه؟ جلوگیری از نقل و انتقال، پنهان کردن، یا خراب شدن اموال خوانده است. فرض کنید شما از کسی طلب دارید، یا خونه تون رو اجاره داده اید و حالا مستأجر ملک رو پس نمیده. می ترسید تا وقتی که دادگاه به پرونده رسیدگی کنه و حکم نهایی صادر بشه، طرف مقابل اموالش رو بفروشه، یا پول هاش رو از حسابش برداره. قرار تامین خواسته دقیقاً همینجا به کار میاد تا نذاره این اتفاق بیفته و شما بتونید بعد از صدور حکم، حق خودتون رو بگیرید.

ماهیت این قرار، یک تدبیر احتیاطیه. یعنی چی؟ یعنی دادگاه هنوز به اصل دعوا رسیدگی نکرده و حکم نداده که شما حق دارید یا نه. فقط برای احتیاط و برای اینکه بعدها اگه شما حق داشتید، دستتون به جایی بند باشه، این کار رو می کنه. یک جورایی مثل یک قفل موقتی می مونه که روی اموال خوانده می زنن تا کسی نتونه بهش دست بزنه یا جابجاش کنه. اینطوری، مال از مالکیت خوانده خارج نمیشه، فقط نقل و انتقالش ممنوع میشه.

قرار تامین خواسته یک ابزار قانونی مهم برای خواهان دعواست که کمک می کند تا خواسته یا معادل آن، از اموال خوانده، تا زمان رسیدگی نهایی دادگاه، توقیف شود و از تضییع یا انتقال آن جلوگیری به عمل آید.

چه وقت میشه درخواست تامین خواسته داد؟ (زمان مناسب)

حالا که فهمیدیم قرار تامین خواسته چیه، شاید این سوال پیش بیاد که کی میشه برای همچین قراری درخواست داد؟ خب، خبر خوب اینه که دست شما بازه و تو مراحل مختلف می تونید درخواست بدید. قانون سه تا زمان رو برای این کار در نظر گرفته:

قبل از اینکه دادخواست اصلی رو بدیم

گاهی وقتا آدم خیلی عجله داره و می ترسه اگه صبر کنه تا دادخواست اصلی رو بده، طرف مقابل دست به کار بشه و اموالش رو از دسترس خارج کنه. تو این حالت، شما می تونید قبل از اینکه اصلاً دادخواست اصلی رو تنظیم و ثبت کنید، فقط درخواست تامین خواسته رو به دادگاه بدید. اینجا یه نکته مهم هست: اگه دادگاه قبل از طرح دعوای اصلی، درخواست شما رو قبول کرد و قرار تامین خواسته صادر شد، شما فقط ۱۰ روز فرصت دارید که دادخواست اصلی خودتون رو هم به دادگاه بدید. اگه تو این ۱۰ روز، دادخواست اصلی رو ثبت نکنید، طرف مقابل (خوانده) می تونه از دادگاه بخواد که اون قرار تامین خواسته رو باطل کنه و اون وقت دیگه سپر حفاظتی شما از بین میره. پس حواستون باشه که این مهلت رو از دست ندید.

همراه با دادخواست اصلی

این رایج ترین حالته. وقتی که شما دارید دادخواست اصلی خودتون رو آماده می کنید تا به دادگاه بدید، می تونید تو همون دادخواست، یه بخشی هم به درخواست تامین خواسته اختصاص بدید. یعنی چی؟ یعنی تو یه کاغذ، هم می گید که چی می خواید و بابت چی شکایت کردید، هم می گید که می خواید اموال طرف رو توقیف کنن. اینطوری کارتون سریع تر پیش میره و نیازی نیست جداگانه درخواست بدید.

تو جریان دادگاه، تا قبل از حکم قطعی

فرض کنید پرونده شما تو دادگاه در حال بررسیه و چند جلسه هم ازش گذشته. شاید اوایلش فکر نمی کردید نیازی به تامین خواسته باشه، اما حالا می بینید که خوانده داره کارهایی می کنه که نشون میده ممکنه بخواد اموالش رو از بین ببره یا انتقال بده. نگران نباشید، حتی تو این مرحله هم می تونید درخواست تامین خواسته بدید. تا زمانی که حکم قطعی از دادگاه صادر نشده، این امکان برای شما وجود داره که این سپر حفاظتی رو برای خودتون فعال کنید. پس اگه دیدید اوضاع داره بد میشه، معطل نکنید.

چه شرایطی برای صدور قرار تامین خواسته لازمه؟ (ماده ۱۰۸ ق.آ.د.م)

قانون همینطوری سرسری قرار تامین خواسته رو صادر نمی کنه. برای اینکه دادگاه درخواست شما رو قبول کنه و این سپر حفاظتی رو براتون فعال کنه، باید یه سری شرایط وجود داشته باشه که تو ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی بهشون اشاره شده. بیایید با هم ببینیم این شرایط چی هستن:

الف) وقتی دعوا مستند به سند رسمی باشه

این یعنی چی؟ یعنی اون چیزی که شما بابتش شکایت کردید، باید با یه سند رسمی قابل اثبات باشه. مثلاً یه سند مالکیت رسمی، یه اجاره نامه رسمی که تو دفترخونه تنظیم شده، یا یه چک و سفته ای که مراحل قانونی اش رو طی کرده و واخواست شده. وقتی سند رسمی دارید، دادگاه دیگه نیاز نداره خیلی بررسی کنه که حرف شما درسته یا نه، چون سند رسمی خودش حجت کامله و نیازی به اثبات اضافه نیست. تو این حالت، بدون اینکه لازم باشه خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز کنید، دادگاه درخواست تامین خواسته شما رو قبول می کنه.

ب) وقتی خواسته تو خطر از بین رفتن یا خراب شدن باشه (در معرض تضییع یا تفریط)

بعضی وقتا شما سند رسمی ندارید، اما می بینید که خوانده داره کارهایی می کنه که نشون میده ممکنه مال مورد اختلاف رو از بین ببره یا بهش آسیب بزنه. مثلاً طرف داره ملک رو تخریب می کنه، یا داره تلاش می کنه پول هاش رو از کشور خارج کنه. اینجا شما باید به دادگاه ثابت کنید که خواسته شما واقعاً تو خطره. چطوری ثابت کنیم؟ با هر دلیلی که دارید؛ می تونید شاهد معرفی کنید، از دادگاه بخواید تحقیق محلی انجام بده، یا مدارک و قرائن دیگه ای ارائه بدید که دادگاه رو قانع کنه خواسته واقعاً در معرض تضییع (از بین رفتن) یا تفریط (کوتاهی و سهل انگاری که منجر به ضرر میشه) قرار داره. تو این مورد هم اگه دادگاه قانع بشه، نیازی به پرداخت خسارت احتمالی ندارید.

ج) وقتی خود قانون گفته که دادگاه باید درخواست تامین رو قبول کنه

بعضی وقتا، قانون تو موارد خاصی، صراحتاً گفته که دادگاه مکلفه درخواست تامین خواسته رو قبول کنه. یکی از بهترین مثال هاش، اسناد تجاری واخواست شده است. مثل چی؟ مثل چک، سفته، یا برات که برگشت خورده و واخواست شده. این اسناد، چون در معاملات تجاری خیلی مهم هستن و باید سریع بهشون رسیدگی بشه، قانونگذار گفته که اگه کسی بابت اینا درخواست تامین خواسته داد، دادگاه باید قبول کنه. اینجا هم نیازی به واریز خسارت احتمالی نیست.

د) وقتی خواهان خسارت احتمالی رو به صندوق دادگستری بپردازه

اگه هیچ کدوم از سه حالت بالا نبود، یعنی نه سند رسمی دارید، نه خواسته تو خطر از بین رفتنه و نه قانون خاصی برای موضوع شما وجود داره، باز هم می تونید درخواست تامین خواسته بدید! اما یه شرط داره: باید یه مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز کنید. این مبلغ چیه؟ این پول برای اینه که اگه بعداً مشخص شد شما تو دعوا حق نداشتید و خوانده بی گناه بوده، خسارتی که به خاطر توقیف اموال بهش وارد شده، از همین پول جبران بشه. میزان این خسارت رو دادگاه با توجه به میزان خواسته شما تعیین می کنه. این یه جوری شمشیر دو لبه ست؛ هم به شما کمک می کنه، هم خوانده رو بیمه می کنه که اگه اشتباهی شد، جبران بشه.

شرایط عمومی دیگه هم هستن:

* خواهان باید ذی نفع باشه: یعنی شما واقعاً باید تو اون دعوا نفع داشته باشید و خودتون صاحب اون حق باشید که دارید بابتش درخواست می دید.
* خواسته باید معلوم و معین باشه: یعنی دادگاه باید بدونه شما دقیقاً چی می خواید. نمی تونید بگید هرچی گیرم اومد! باید مشخص باشه مثلاً ۱۰ میلیون تومن پول می خواید، یا یه ماشین مشخص.
* خواسته باید مالی باشه: تو بیشتر موارد، تامین خواسته برای مسائل مالیه. یعنی باید بشه اون خواسته رو با پول ارزیابی کرد. مثلاً تو دعواهای طلاق یا تخلیه، چون خواسته اصلی مالی نیست (گرچه ممکنه به طور غیرمستقیم ارزش مالی داشته باشه)، نمیشه درخواست تامین خواسته داد.

وقتی تامین خواسته اجرا میشه، چی میشه؟ (آثار و پیامدها)

خب، فرض کنیم درخواست تامین خواسته شما قبول شده و دادگاه دستور توقیف اموال رو داده. حالا چه اتفاقاتی میفته و چه آثاری این قرار روی خواهان، خوانده و حتی اشخاص ثالث داره؟ بیایید با هم بررسی کنیم:

برای شما (خواهان)

وقتی اموال طرف مقابل توقیف میشه، شما یه نفس راحت می کشید. مهمترین اثری که برای شما داره اینه که یک تضمین نسبی برای وصول طلبتون ایجاد میشه. یعنی دیگه نگران این نیستید که طرف اموالش رو از دست خارج کنه. علاوه بر این، تو بعضی موارد، شما نسبت به بقیه طلبکارها حق اولویت پیدا می کنید. یعنی اگه خوانده بدهکار چند نفر باشه، شما که زودتر اقدام به تامین خواسته کردید، شانس بیشتری برای گرفتن حقتون دارید. مال هم از تضییع و از بین رفتن محفوظ می مونه.

برای اون بنده خدا (خوانده)

اینجا دیگه داستان برای خوانده فرق می کنه:

* ممنوعیت نقل و انتقال: مهمترین اثر برای خوانده اینه که دیگه نمی تونه اون مال توقیف شده رو بفروشه، هبه کنه (ببخشه)، یا به هر طریق دیگه ای به کس دیگه ای منتقل کنه. اگه بعد از توقیف، خوانده این کار رو انجام بده، اون معامله بی اثر و باطل محسوب میشه و خواهان می تونه از دادگاه بخواد که اون انتقال رو باطل کنه.
* حق مطالبه خسارت احتمالی: این مورد خیلی مهمه. اگه شما (خواهان) خسارت احتمالی سپرده باشید و آخر سر دادگاه به نفع خوانده حکم بده و شما تو دعوا شکست بخورید، خوانده حق داره بابت ضرر و زیانی که از بابت توقیف اموالش بهش وارد شده (مثلاً نتونسته از مالش استفاده کنه یا اون رو به قیمت خوب بفروشه)، از شما مطالبه خسارت کنه. این مطالبه باید ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای قطعی بی حقی خواهان انجام بشه. دادگاه به این درخواست رسیدگی می کنه و اگه لازم بود، از اون مبلغی که شما به عنوان خسارت احتمالی سپرده بودید، خسارت خوانده رو جبران می کنه.

برای آدمای دیگه (شخص ثالث)

گاهی وقتا مال توقیف شده دست خود خوانده نیست، بلکه دست یه شخص دیگه ست (مثلاً اجاره نامه ای از طرف دارید که نزد اون هست). یا مثلاً خوانده از کس دیگه ای طلب داره و شما می خواید اون طلب توقیف بشه. تو این حالت، اون شخص ثالثی که مال نزدشه، یا به خوانده بدهکاره، دیگه حق نداره اون مال رو به خوانده بده یا طلبی رو تهاتر کنه. باید اون مال رو نگه داره تا دادگاه تکلیفش رو مشخص کنه. اگه این کار رو انجام بده، خودش مسئول جبران خسارته.

چطور قرار تامین خواسته اجرا میشه؟ (مراحل و قواعد)

حالا که قرار تامین خواسته صادر شد، باید دید چطوری عملی میشه و اموال توقیف میشن. اینجا روال کار یه خورده اداری میشه، ولی خب لازمه که بدونیم:

از دفتر دادگاه تا مامور اجرا

وقتی قرار تامین خواسته از طرف قاضی صادر میشه، مدیر دفتر دادگاه این قرار رو به یکی از مامورین اجرا ارجاع میده. یعنی مامور اجرا مسئول میشه که بره و این دستور رو عملی کنه.

استعلام ها برای پیدا کردن اموال

خواهان باید به مامور اجرا کمک کنه تا اموال خوانده رو پیدا کنه. اگه خواهان اموالی رو مشخص کرده باشه، همون ها توقیف میشن. اما اگه اطلاعات دقیق نداشته باشه، معمولاً با درخواست خواهان، مامور اجرا می تونه از مراجع مختلفی استعلام بگیره تا اموال خوانده رو پیدا کنه. مثلاً:

* اداره راهور: برای پیدا کردن خودرو به نام خوانده.
* بانک مرکزی: برای پیدا کردن حساب های بانکی و موجودی اون ها.
* اداره ثبت اسناد و املاک: برای پیدا کردن املاک و مستغلات به نام خوانده.
* صندوق ثبت اسناد و املاک: برای پیدا کردن سهام و اوراق بهادار.

آیا نیاز به اجراییه هست؟

یکی از نکات مهم اینه که اجرای قرار تامین خواسته، مثل اجرای حکم قطعی، نیاز به صدور اجراییه نداره. همین که قاضی قرار رو صادر کنه، کافیه تا مامور اجرا بتونه اون رو عملی کنه.

ابلاغ قبل از اجرا یا بعد از اجرا؟

در حالت عادی، باید اول قرار تامین خواسته به خوانده ابلاغ بشه (یعنی بهش اطلاع داده بشه) و بعد از اون اجرا بشه. اما قانون یه استثنای خیلی مهم هم داره: اگه توقیف مال فوری و بدون اطلاع قبلی انجام نشه و احتمال بره که مال از بین بره یا خوانده بخواد اون رو مخفی کنه، دادگاه می تونه دستور بده که اول توقیف انجام بشه و بعداً قرار تامین به اطلاع خوانده برسه. اینجوری دیگه طرف فرصت نمیکنه کاره ای بکنه!

کدوم اموال رو میشه توقیف کرد؟

تقریباً هر نوع مالی که قابلیت نقل و انتقال داشته باشه، میشه توقیفش کرد، به شرطی که جزو مستثنیات دین نباشه. این اموال می تونن:

* منقول باشن: مثل پول نقد، حساب بانکی، ماشین، سهام، لوازم منزل (غیر از مستثنیات دین).
* غیرمنقول باشن: مثل زمین، خانه، مغازه و آپارتمان.

مستثنیات دین: چه اموالی رو نمیشه توقیف کرد؟

تو قانون ایران، برای اینکه هر کسی بعد از بدهکار شدن و توقیف اموالش، بدون سرپناه و امکانات اولیه نمونده، یه سری اموال رو از توقیف شدن مستثنی کرده. به اینا میگن مستثنیات دین. یعنی حتی اگه شما از کسی طلبکار باشید و قرار تامین خواسته بگیرید، نمی تونید این اموال رو توقیف کنید. ماده ۱۲۹ قانون آیین دادرسی مدنی هم به این موضوع اشاره کرده.

مستثنیات دین شامل چی میشه؟

به طور کلی، مستثنیات دین شامل این موارد میشه:

* مسکن مورد نیاز و متناسب با شأن بدهکار: یعنی خونه ای که برای زندگی بدهکار و خانواده اش لازمه و از نظر مساحت و امکانات، خیلی لوکس و عجیب و غریب نیست، قابل توقیف نیست.
* اثاثیه و لوازم ضروری زندگی: وسایل خونه مثل یخچال، گاز، تختخواب و … که برای یه زندگی معمولی لازمن. البته اگه این وسایل خیلی لوکس و گران قیمت باشن، ممکنه قابل توقیف باشن.
* ابزار کار و وسایل مورد نیاز برای امرار معاش: مثلاً اگه بدهکار یه خیاط باشه، چرخ خیاطی اش قابل توقیف نیست. یا اگه کشاورز باشه، وسایل کشاورزی ضروری اش.
* مقدار کمی آذوقه و خوراک برای زندگی یک ماه: برای اینکه بدهکار و خانواده اش از گرسنگی نمیرن.
* کتب و ابزارهای علمی و تحقیقاتی: اگه بدهکار دانشجو، پژوهشگر یا معلم باشه، کتاب ها و وسایل تحصیل و تحقیقش توقیف نمیشن.
* وسایل نقلیه و ارتباطات ضروری: مثل یه گوشی موبایل ساده یا موتورسیکلت (البته باز هم بسته به تشخیص دادگاه و شأن).

یه استثنای مهم: وقتی خواسته عین معین باشه

یه نکته خیلی مهم اینجا هست که باید حواستون بهش باشه. فرض کنید شما نه تنها طلب مالی ندارید، بلکه دقیقاً یک مال مشخص رو می خواید. مثلاً خونه ای رو فروخته اید و حالا خریدار پول رو داده ولی ملک رو به نامتون نمی زنه. تو این حالت، خواسته شما عین معین (همون خونه مشخص) هست. حتی اگه اون خونه جزو مستثنیات دین باشه (مثلاً تنها منزل مسکونی خوانده باشه)، باز هم توقیفش مجازه. چرا؟ چون اینجا هدف فروش خونه و گرفتن پول نیست، بلکه هدف اینه که عین اون خونه به شما برسه. پس تو این حالت، ماده ۱۲۹ قانون آیین دادرسی مدنی اونقدر سختگیر نیست و توقیف رو مجاز می دونه.

چه وقت قرار تامین خواسته از بین میره؟ (موارد مرتفع شدن)

قرار تامین خواسته، یه حالت موقتیه و تا ابد ادامه پیدا نمی کنه. یه سری شرایط و اتفاقات باعث میشه که این قرار از بین بره و اون قفل از روی اموال خوانده برداشته بشه. این موارد رو بهش میگن موارد مرتفع شدن قرار تامین خواسته:

اگه خواهان تو دعوای اصلی شکست بخوره

این طبیعی ترین حالته. فرض کنید شما درخواست تامین خواسته دادید و اموال خوانده توقیف شده. بعد از کلی دوندگی و جلسات دادگاه، بالاخره دادگاه حکم قطعی صادر می کنه و تو این حکم میگه که شما (خواهان) حق نداشتید و دعواتون باطله یا به ضرر شما تموم شده. خب، دیگه دلیلی برای ادامه توقیف اموال نمیمونه و قرار تامین خواسته از بین میره.

اگه خواهان خودش دعوا رو پس بگیره (استرداد دعوا یا دادخواست)

گاهی وقتا، خواهان خودش پشیمون میشه یا به هر دلیلی دیگه نمی خواد دعوا رو ادامه بده. اگه خواهان دعوای اصلی خودش رو پس بگیره (استرداد دعوا) یا حتی دادخواستش رو پس بگیره، قرار تامین خواسته هم که تابع همون دعوا بوده، خود به خود از بین میره.

اگه اون دلیل اصلی که باعث صدور قرار شده بود، از بین بره

یادتونه گفتیم یکی از شرایط صدور تامین خواسته اینه که خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشه؟ خب، فرض کنید دادگاه به خاطر همین دلیل قرار تامین رو صادر کرده. حالا بعد از مدتی، اون خطری که اموال رو تهدید می کرد، از بین رفته یا خوانده خودش کاری کرده که اون خطر رفع شده. تو این حالت، خوانده می تونه از دادگاه بخواد که قرار تامین خواسته رو لغو کنه، چون دیگه دلیل اصلی برای صدورش وجود نداره.

اگه خواهان، تو مهلت ۱۰ روزه، دادخواست اصلی رو نده

قبلاً اشاره کردیم که اگه شما قبل از طرح دعوای اصلی، درخواست تامین خواسته بدید، فقط ۱۰ روز فرصت دارید که دادخواست اصلی رو هم به دادگاه بدید. اگه این ۱۰ روز بگذره و شما دادخواست اصلی رو ندید، خوانده می تونه از دادگاه بخواد که قرار تامین خواسته رو لغو کنه و اون وقت دیگه سپر حفاظتی شما از بین میره.

اگه خوانده خودش یه تضمین دیگه بده (تودیع تامین مناسب)

خوانده ممکنه دوست نداشته باشه اموالش توقیف بمونه. تو این حالت، می تونه خودش یه مبلغی وجه نقد یا اوراق بهادار رو به صندوق دادگستری واریز کنه که معادل یا حتی بیشتر از خواسته شما باشه. این پول یا اوراق بهادار، جای اون مال توقیف شده رو می گیره و تضمین میشه که اگه شما تو دعوا برنده شدید، از اون مبلغ حقتون رو بگیرید. وقتی خوانده این تامین رو بده، دیگه دلیلی برای توقیف اموال اصلیش نیست و قرار تامین خواسته مرتفع میشه.

امکان تبدیل تامین خواسته: اگه اموالم توقیف شد، راهی هست؟

خب، فرض کنید شما خوانده پرونده هستید و بخشی از اموالتون به خاطر قرار تامین خواسته توقیف شده. شاید اون مال توقیف شده براتون خیلی ضروری باشه، مثلاً یک حساب بانکی که دائماً باهاش کار می کنید یا ماشینی که برای رفت و آمد روزمره تون بهش احتیاج دارید. آیا راهی هست که بتونید اون مال رو آزاد کنید و به جاش یه چیز دیگه رو به عنوان تضمین قرار بدید؟ بله، قانون این امکان رو فراهم کرده که بهش میگن تبدیل تامین.

معنی تبدیل تامین چیه؟

تبدیل تامین یعنی خوانده می تونه به جای اون مالی که توقیف شده، یه مال دیگه یا وجه نقد یا اوراق بهادار رو به عنوان تضمین به دادگاه معرفی کنه و اون رو به صندوق دادگستری یا یکی از بانک ها واریز کنه. اینطوری، مال اولیه اش آزاد میشه و اون تامین جدید به جای اون توقیف میمونه.

چه چیزهایی رو میشه به جای مال توقیف شده داد؟

خوانده می تونه درخواست بده که تامین توقیف شده رو به این موارد تبدیل کنه:

* وجه نقد: یه مبلغ مشخص پول رو به حساب دادگستری واریز کنه.
* اوراق بهادار: مثل سفته یا برات (البته باید معتبر باشه) رو به دادگاه بده.
* مال دیگه: اگه مال دیگه ای داره که از نظر ارزش و سهولت فروش برابر یا بیشتر از مال توقیف شده باشه، می تونه پیشنهادش رو بده.

شرایط تبدیل تامین

* ارزش برابر یا بیشتر: اون چیزی که به عنوان تامین جدید پیشنهاد میشه، حتماً باید از نظر قیمت و ارزش، معادل یا بیشتر از مال توقیف شده قبلی باشه.
* سهولت فروش: باید از نظر سهولت نقدشوندگی یا فروش هم تفاوتی با مال قبلی نداشته باشه یا بهتر باشه. مثلاً اگه یه ملک تو یه منطقه دورافتاده توقیف شده، نمی تونید یه زمین تو همون منطقه رو پیشنهاد بدید که فروشش سخته.
* فقط یک بار: معمولاً این درخواست تبدیل تامین، فقط یک بار می تونه از طرف خوانده مطرح بشه.
* اگه خواسته عین معین باشه: اگه خواسته خواهان دقیقاً یه مال مشخص باشه (مثلاً یک آپارتمان خاص رو می خواد، نه معادل پولش رو)، تبدیل تامین به وجه نقد یا مال دیگه، منوط به رضایت خود خواهان هست. چون خواهان اون مال مشخص رو می خواد، نه پولش رو.

پس اگه اموالتون توقیف شد، این راه رو دارید که با جایگزین کردن یک تامین مناسب دیگه، مال اصلی تون رو آزاد کنید.

تفاوت اساسی: تامین خواسته و تامین دلیل، چه فرقی با هم دارن؟

توی مسائل حقوقی، دو تا اصطلاح هستن که ممکنه خیلی ها رو گیج کنن: تامین خواسته و تامین دلیل. هر دو برای حفاظت از حقوق شما هستن، اما هدف و کاربردشون کاملاً با هم فرق داره. بیایید با یه جدول مقایسه ای ساده و چند تا توضیح، فرقشون رو برای همیشه روشن کنیم.

معیار مقایسه	تامین خواسته	تامین دلیل
هدف اصلی	حفظ مال یا دارایی خوانده برای تضمین اجرای حکم نهایی	حفظ شواهد، مدارک و قرائن دعوا که در معرض از بین رفتن هستن
موضوع	عین مال (مثل ملک، خودرو) یا معادل مالی آن (مثل پول نقد، حساب بانکی)	مدارک (سند، عکس)، شواهد (شهادت شهود)، معاینه محل، نظر کارشناس و…
ماهیت	یک قرار توقیفی و احتیاطی (قفل کردن اموال)	یک قرار اثباتی و حفاظتی (ثبت کردن و مستند کردن دلایل)
زمان کاربرد	وقتی نگرانید خوانده اموالش رو قبل از اجرای حکم نهایی از دست خارج کنه	وقتی نگرانید دلایل و شواهد پرونده قبل از رسیدگی دادگاه از بین برن
ماده قانونی اصلی	ماده ۱۰۸ و ۱۲۱ قانون آیین دادرسی مدنی	ماده ۱۴۷ و ۱۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی

یکم بیشتر توضیح بدیم:

* تامین خواسته: فرض کنید شما یه طلب ۱۵۰ میلیون تومانی از کسی دارید. می ترسید طرف تا وقتی دادگاه حکم بده، ماشینش رو بفروشه و پول رو بزنه به جیب. اینجا درخواست تامین خواسته می کنید تا ماشینش توقیف بشه و اگه حکم به نفع شما صادر شد، بتونید از طریق فروش اون ماشین به پولتون برسید. پس اینجا با مال سروکار داریم.

* تامین دلیل: حالا فرض کنید تو یه ساختمون، لوله آب ترکیده و به آپارتمان شما آسیب زده. می ترسید تا وقتی پرونده بره دادگاه و کارشناس بیاد، صاحب ساختمون لوله رو عوض کنه و دیگه دلیلی برای نشون دادن خرابی ها نباشه. اینجا درخواست تامین دلیل می کنید. دادگاه یه کارشناس می فرسته که میاد از خرابی ها عکس می گیره، صورت جلسه می کنه و نظر کارشناسی میده که این خرابی ها چقدر بوده و از چی ناشی شده. اینجا با دلایل و شواهد سروکار داریم که ممکنه از بین برن.

پس، در یک کلام: تامین خواسته برای پول و مال شما سپر میگیره، تامین دلیل برای حرف و ادعای شما سند و مدرک جمع می کنه. امیدوارم این توضیح، دیگه هیچ ابهامی بین این دو قرار مهم باقی نذاره.

نتیجه گیری

توی این بحثی که با هم داشتیم، حسابی در مورد قرار تامین خواسته گپ زدیم و دیدیم که چقدر می تونه توی دعواهای حقوقی به داد خواهان برسه و یه نفس راحت بهش بده. این قرار مثل یک قفل محکم عمل می کنه که روی اموال خوانده می خوره و نمی ذاره تا وقتی دادگاه به پرونده رسیدگی نکرده، اون اموال از دسترس خارج بشن یا به کس دیگه ای منتقل بشن. واقعاً این یه ابزار حیاتی تو دستگاه قضایی ماست که اگه خوب و به موقع ازش استفاده بشه، می تونه حق و حقوق خیلی ها رو حفظ کنه.

از شرایط صدور این قرار گفتیم که گاهی با سند رسمی میشه، گاهی با اثبات خطر از بین رفتن مال و گاهی هم با پرداخت یه خسارت احتمالی. فهمیدیم که میشه قبل از دادخواست اصلی، همزمان با اون یا حتی تو جریان دادرسی درخواستش رو داد. بعد هم پیامدهای اجرای اون رو بررسی کردیم که چطوری برای خواهان تضمین ایجاد می کنه و برای خوانده محدودیت. مستثنیات دین رو شناختیم و دیدیم که همه اموال قابل توقیف نیستن، و در نهایت تفاوت های کلیدی اون رو با تامین دلیل روشن کردیم.

خلاصه اینکه، آشنایی با قرار تامین خواسته و نحوه کارش، برای هر کسی که ممکنه سروکارش به دادگاه بیفته، از نون شب واجب تره. اما یادتون باشه، مسائل حقوقی همیشه پر از پیچ و خم های خاص خودشونه. برای همین، بهتره همیشه تو این جور مواقع با یه وکیل کاربلد و متخصص مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه که تو کدوم مرحله اقدام کنید، چطوری درخواست بدید و چه مدارکی لازمه، تا بتونید بهترین نتیجه رو بگیرید و حقتون رو تمام و کمال به دست بیارید. هیچ وقت برای حفظ حقوق خودتون تنها اقدام نکنید، یه مشاور حقوقی می تونه عصای دستتون باشه.