خلاصه کتاب پرنده به پرنده: درس هایی چند درباره نوشتن و زندگی ( نویسنده آن لاموت )

کتاب «پرنده به پرنده: درس هایی چند درباره نوشتن و زندگی» اثر آن لاموت، مثل یه دوست قدیمی و کاربلد میمونه که کنارمون میشینه و صادقانه از بالا و پایین های مسیر نویسندگی و زندگی حرف میزنه. این کتاب به همه ما، چه تازه کار باشیم چه حسابی آبدیده، یاد میده چطوری با ترس ها و کمال گرایی های لعنتی مون کنار بیایم و قلم رو برداریم و بنویسیم.

تا حالا شده دلتون بخواد بنویسید، ولی یه صدای مزاحم تو سرتون بگه: نه بابا، تو که بلد نیستی! یا چی میخوای بنویسی آخه؟ اگر جوابتون مثبته، پس درست اومدید. کتاب «پرنده به پرنده» دقیقاً برای همین لحظه ها نوشته شده. آن لاموت، نویسنده خوش صحبت و باحال این کتاب، نه تنها یه راهنمای نویسندگی فوق العاده کاربردی رو جلوی پاتون میذاره، بلکه نشونتون میده چطوری نوشتن رو تبدیل کنید به یه بخش جدانشدنی و پرمعنا از زندگی تون. این کتاب بیشتر از اینکه یه سری قواعد خشک و خالی آموزش نویسندگی رو بگه، سعی میکنه روح و روان نویسنده رو نوازش کنه و کمکش کنه از شر ترس ها و وسواس هاش خلاص بشه.

داستان از کجا شروع میشه؟ از همون جایی که یه عالمه فکر و ایده تو سرمون وول میخوره، ولی نمیدونیم چطوری باید اون ها رو روی کاغذ بیاریم. آن لاموت با یه لحن صمیمی و دوستانه، انگار که روبروت نشسته باشه و برات قصه بگه، تمام این چالش ها رو دونه به دونه باز میکنه و راه حل نشون میده. از «پیش نویس های افتضاح اولیه» میگه که چقدر مهمن، از کمال گرایی که چطور جلوی خلاقیت ما رو میگیره، و از اینکه چطور باید از دور و برمون الهام بگیریم. خلاصه بگم، این کتاب یه جور جورچین کامل از تجربیات شخصی، راهنمایی های عملی و یه عالمه دلگرمیه.

آن لاموت: صدایی که به دل می نشیند

حتماً میپرسید این «آن لاموت» کیه که انقدر کتابش پرطرفداره و به دل میشینه؟ آن لاموت، متولد ۱۹۵۴ در سان فرانسیسکو، یه نویسنده آمریکاییه که حسابی پرکار و مشهوره. رمان های زیادی نوشته، مثل «خنده ی سخت»، «رُزی» و «جو جونز». اما جدای از رمان نویسی، در زمینه نقدنویسی برای مجله های معتبری مثل مادمازل و ستون نویسی برای روزنامه ها هم فعالیت داشته. یعنی یه جورایی میشه گفت همه جور تجربه نویسندگی رو تو کارنامه اش داره.

آن لاموت کلاس های نویسندگی زیادی تو آمریکا برگزار کرده و همین تجربیات تدریس، در کنار زندگی شخصیش، باعث شده «پرنده به پرنده» انقدر خاص و کاربردی باشه. چیزی که شخصیت لاموت و نوشته هاش رو جذاب می کنه، آسیب پذیری و صداقته بی اندازه اش هست. اون هیچوقت سعی نمیکنه خودش رو یه استاد دور از دسترس نشون بده؛ برعکس، با تمام وجودش از شکست ها، تردیدها، و لحظه های سخت نویسندگی خودش حرف میزنه.

لاموت اعتقاد داره نوشتن چیزی نیست که فقط برای چاپ شدن و معروف شدن به کار بیاد. برای اون، نوشتن مثل نفس کشیدنه، یه بخش جدانشدنی از زندگی و راهی برای فهمیدن خودمون و دنیای اطرافمونه. این دیدگاه انسانی و ملموس، باعث میشه وقتی کتابش رو میخونی، حس کنی یکی از خودته که داره باهات حرف میزنه، نه یه آدم از خودراضی که میخواد درس نویسندگی بده.

چرا «پرنده به پرنده» متفاوت است؟

شاید بپرسید خب کلی کتاب آموزش نویسندگی تو بازار هست، «پرنده به پرنده» چی داره که بقیه ندارن؟ جوابش خیلی ساده و البته عمیقه: این کتاب فراتر از یه راهنمای تکنیکیه. آن لاموت تو این کتاب، بیشتر روی فرآیند درونی نویسندگی تمرکز میکنه، یعنی روی اون صداهای تو سر ما، ترس هامون، و چالش های روانی که هر نویسنده ای باهاش درگیره.

فلسفه اصلی و اسم کتاب «پرنده به پرنده» از یه خاطره شخصی لاموت میاد. یادش میاد که برادر کوچیکش برای پروژه مدرسه باید درباره پرنده ها مطلب می نوشته، ولی از حجم کار وحشت کرده بوده. پدرش بهش گفته: پسرم، فقط به یه پرنده فکر کن، بعد به اون یکی، بعد اون یکی… همین جمله ساده، میشه ستون فقرات نگاه آن لاموت به نویسندگی و زندگی. یعنی چی؟ یعنی هر کار بزرگی، هر پروژه عظیمی، هر کتاب قطوری که میخوای بنویسی، از قدم های کوچیک شروع میشه. یه کلمه، یه جمله، یه پاراگراف. همینطوری پرنده به پرنده پیش میری تا میرسی به آخرش.

بزرگترین دشمن خلاقیت و پیشرفت، به قول لاموت، «کمال گرایی» هست. اون میگه کمال گرایی مثل یه صدای سرکوب گره که تو تمام عمر آدم رو منقبض و معذب نگه میداره و بزرگترین مانع بین ما و «پیش نویس های افتضاح اولیه» است. لاموت با کمال شجاعت از اهمیت این پیش نویس های اولیه میگه. اون معتقده که باید به خودمون اجازه بدیم اولش افتضاح بنویسیم، چرت و پرت بنویسیم، هرچی به ذهنمون میرسه روی کاغذ بیاریم و نترسیم از اینکه عالی نیست. چون هیچ کس قرار نیست اولین پیش نویس ما رو بخونه!

«کمال گرایی صدای سرکوبگر است، دشمن مردم است. کمال گرایی شما را در همۀ عمرتان منقبض و معذب نگاه خواهد داشت، و این مهم ترین مانع بین شما و یک پیش نویس افتضاح ابتدایی است.»

این دیدگاه انقلابی، نویسنده ها رو از قید و بندهای ذهنی آزاد میکنه و بهشون اجازه میده با شجاعت بیشتری شروع کنن. به همین خاطر هم هست که روزنامه های بزرگی مثل لس آنجلس تایمز و نیویورک تایمز، این کتاب رو ستایش کردن و لقب «راهنمای گرم، سخاوتمند و فوق العاده مفرح» و «مجموعه ای از نکات و نصایح عالی، مفید و محرک» بهش دادن.

درس هایی پرنده به پرنده: خلاصه بخش های اصلی کتاب

حالا بریم سراغ بخش های اصلی کتاب «پرنده به پرنده» و ببینیم آن لاموت چه گنجینه هایی رو برای ما رو کرده:

۴.۱. بخش اول: نوشتن (Writing – هنر شروع کردن و پیش رفتن)

تو این بخش، لاموت میره سراغ همون مرحله اول که خیلی ها توش گیر میکنن: چطوری شروع کنیم و چطوری ادامه بدیم؟

• «دست به کار شدن»: لاموت میگه مهمترین کار اینه که شروع کنیم، حتی اگه ایده هامون خام و ناپخته باشن. قدم اول رو برداریم و غول سکون رو شکست بدیم.
• «پیش نویس های افتضاح اولیه»: این یکی از مهمترین و معروفترین ایده های کتابه. لاموت تاکید میکنه که برای نوشتن، باید آزاد باشیم و نترسیم از اینکه اولش نوشته هامون پر از ایراد باشن. با این دیدگاه، میشه بدون ترس و دلهره، هرچی تو ذهنه رو روی کاغذ آورد.
• «کمال گرایی»: همونطور که گفتیم، کمال گرایی دشمن خلاقیته. لاموت توضیح میده که چطور این وسواس می تونه ما رو فلج کنه و اجازه نده کارمون پیش بره. خرابکاری ها و اشتباهات اولیه، اتفاقاً بهترین دوست هنرمندن.
• نکات عملی: لاموت تو این بخش به مسائل تکنیکی تر مثل شخصیت پردازی، طرح، دیالوگ و طراحی صحنه هم اشاره میکنه، ولی با رویکرد خاص خودش: ساده، ملموس و قابل درک. اون میگه لازم نیست همون اول همه چیز عالی باشه، فقط بنویس!
• «چطور می فهمید کِی کارتان تمام شده است؟»: یه سوال مهم که جوابش همیشه آسون نیست. لاموت با مثال هایی از تجربه های خودش، به ما نشونه هایی رو میده که بفهمیم کی میشه یه پروژه رو تموم شده در نظر گرفت.

درس عملی: نویسندگی یه فرآیند تکراری و پر از آزمون و خطاست که نیاز به شجاعت برای شروع داره. از اشتباه کردن نترسید، چون از دل همین اشتباهات، چیزهای باارزش بیرون میاد.

۴.۲. بخش دوم: چهارچوب ذهنی نویسنده (The Writer’s Mindset – پرورش ذهن خلاق)

نوشتن فقط به کلمات و جمله ها ختم نمیشه؛ از درون آدم شروع میشه. این بخش دقیقاً به همین موضوع میپردازه.

• «نگاه کردن به دور و بر»: لاموت میگه یه نویسنده خوب، باید یه مشاهده گر قهار باشه. باید به جزئیات زندگی روزمره دقت کنه، به آدم ها، به اتفاقات، به حس ها. دنیا پر از سوژه هاییه که منتظرن نوشته بشن.
• «نظرگاه اخلاقی»: صداقت تو نوشتن، یه اصل اساسی برای آن لاموته. اون معتقده باید به حقیقت پایبند باشیم و از ارزش های درونی خودمون تو نوشته هامون حرف بزنیم، حتی اگه سخته.
• «حسادت»: همه ما گاهی به موفقیت دیگران حسادت میکنیم. لاموت با صداقت از حسادت خودش میگه و نشون میده چطوری میشه این حس رو تبدیل کرد به یه انگیزه برای تلاش بیشتر.
• اهمیت سکوت و تامل: تو این دنیای شلوغ، چقدر لازمه که گاهی سکوت کنیم، فکر کنیم و به ندای درونی خودمون گوش بدیم تا بتونیم موضوعات عمیق تر رو کشف کنیم و بنویسیم.

درس عملی: نویسندگی یه تمرین مداوم تو توجه، تامل و صداقت با خود و جهان اطرافه. چشماتون رو باز کنید و عمیق ببینید.

۴.۳. بخش سوم: کمک گرفتن های بین راه (Help Along the Way – حمایت و همکاری)

یه نویسنده تنها نیست، و نباید هم باشه! آن لاموت تو این بخش به اهمیت کمک گرفتن و ارتباط با دیگران میپردازه.

• «برگه های یادداشت» و «زنگ زدن به این و آن»: لاموت تاکید میکنه که ایده ها، خاطرات، مشاهدات کوچیک رو ثبت کنیم. میتونیم از برگه های یادداشت استفاده کنیم یا حتی به دوست و آشنا زنگ بزنیم و ازشون اطلاعات بگیریم. هیچ چیز بیهوده نیست.
• «گروه های نگارش»: بودن تو یه گروه نویسندگی، میتونه مثل یه معجزه باشه. بازخوردهای سازنده، انگیزه گرفتن از بقیه و حس حمایت، تو مسیر نویسندگی خیلی کمک میکنه.
• «پیدا کردن کسی که پیش نویس هایتان را بخواند»: انتخاب یه «خواننده اول» درست و مطمئن، خیلی مهمه. کسی که هم بتونه نقاط قوت رو ببینه و هم با احترام و مفید، نقاط ضعف رو بهمون گوشزد کنه.
• «انسداد ذهنی نویسنده»: وای از این غول بی شاخ و دم! همه نویسنده ها باهاش سروکار دارن. لاموت استراتژی ها و راهکارهای خودش رو برای غلبه بر این انسداد ذهنی ارائه میده، از تغییر مکان و پیاده روی گرفته تا فقط نشستن و نوشتن هرچیزی که به ذهنمون میرسه.

درس عملی: از کمک گرفتن نترسید. جامعه نویسندگان، دوستاتون و حتی خاطرات کوچیک، میتونن بهترین حامی شما باشن. تنها نباشید!

۴.۴. بخش چهارم: انتشار کتاب و دلایل و انگیزه های دیگر برای نوشتن (Publication and Other Reasons to Write – ورای شهرت و ثروت)

خیلی ها آرزوی چاپ کتاب و شهرت دارن، اما لاموت میگه نوشتن خیلی فراتر از این حرفاست.

• «نوشتن هدیه»: آن لاموت به نوشتن نگاهی معنوی و عمیق داره. اون میگه نوشتن یه هدیه است، هم برای خودمون و هم برای دیگران. هدیه ای که بهمون کمک میکنه دنیای درون و بیرون رو بهتر بفهمیم.
• «یافتن صدای خودتان»: اصالت تو نوشتن، خیلی مهمه. لاموت تاکید میکنه که دنبال لحن و سبک منحصر به فرد خودمون باشیم و از تقلید کورکورانه پرهیز کنیم.
• «بخشیدن»: خودمون رو برای اشتباهات، نواقص و پیش نویس های افتضاح اولیه ببخشیم. این بخشش، راه رو برای خلاقیت باز میکنه.
• «انتشار کتاب»: لاموت دیدگاهی واقع بینانه درباره فرآیند انتشار کتاب و چالش های اون ارائه میده. اون میگه قرار نیست همه چیز آسون باشه، ولی مهم اینه که چرا داریم مینویسیم.
• نقل قول:
  

  «نوشتن ربطی وثیق به گفتن حقیقت دارد.»

  این جمله جوهره نگاه لاموت رو به ما نشون میده.

درس عملی: نوشتن پاداش های عمیق تری فراتر از شهرت و ثروت داره. روی جوهره کار تمرکز کنید، نه فقط نتایج بیرونی.

۴.۵. بخش پنجم: درس آخر (Last Lesson – نوشتن به عنوان فانوس دریایی)

آخرین بخش کتاب، جمع بندی و نتیجه گیری نهایی آن لاموت از کل مسیر نویسندگی و زندگیه.

• نوشتن از کودکی و تجربیات شخصی: لاموت بارها به هنرجوهاش گفته که از دوران کودکی، از خاطرات و تجربیات شخصی شون بنویسن. این ها گنجینه هایی هستن که هیچ کس دیگه نداره.
• عاطفه واقعی و آسیب پذیری: شجاعت این رو داشته باشیم که عواطف واقعی و آسیب پذیری مون رو تو نوشته هامون نشون بدیم. این کار باعث میشه نوشته هامون به دل بشینه و با مخاطب ارتباط عمیق برقرار کنه.
• نوشتن به عنوان یک چراغ راهنما: این بخش شامل یکی از زیباترین استعاره های کتابه:
  

  «کار فانوس دریایی این نیست که سرتاسر یک جزیره را در جست و جوی قایق های محتاج نجات زیرپا بگذارد؛ کار آنها این است که صرفاً جایی که هستند بمانند و بدرخشند.»

  این جمله به ما میگه که وظیفه ما این نیست که دنیا رو نجات بدیم یا همه مشکلات رو حل کنیم. فقط کافیه با صداقت و شجاعت بنویسیم و خودمون بدرخشیم. نوشته های ما، میتونن برای دیگران مثل یه فانوس دریایی کوچیک باشن، بدون اینکه خودمون بدونیم چطوری.

درس عملی: با صداقت و شجاعت از زندگی خودتان بنویسید. نوشته های شما، بدون اینکه خبر داشته باشید، می توانند برای دیگران الهام بخش باشند و راهی را روشن کنند.

درس های کلیدی از «پرنده به پرنده» برای هر نویسنده

بعد از خوندن این کتاب و این همه درس و تجربه، میشه چند تا نکته اصلی رو برای خودمون جمع بندی کنیم که مثل یه نقشه راه تو مسیر نویسندگی همراهمون باشن:

• شروع کنید، حتی با پیش نویس های افتضاح: این مهمترین پیام لاموته. نترسید از اینکه اولش نوشته تون عالی نباشه. فقط قلم رو بردارید و شروع کنید.
• کمال گرایی را رها کنید: این بزرگترین مانع شماست. کمال گرایی شما رو فلج میکنه. به خودتون اجازه بدید خرابکاری کنید، چون از دل همین خرابکاری ها، شاهکارها بیرون میاد.
• مشاهده گر باشید: دنیا پر از سوژه های نوشتن هست. به اطرافتون خوب نگاه کنید، جزئیات رو ببینید، به آدم ها دقت کنید.
• صادق باشید: حقیقت تو نوشته های شما قدرت میآفرینه. از خودتون، از تجربه هاتون، از حس هاتون صادقانه بنویسید.
• کمک بگیرید: تنها نمانید. از دوستان، گروه های نویسندگی، یا یک خواننده قابل اعتماد بازخورد بگیرید.
• از لذت نوشتن غافل نشوید: پاداش اصلی نوشتن، تو همین فرآیند خلق کردنه، تو لحظه ای که کلمه ها جون میگیرن. از این لذت غافل نشید.

نتیجه گیری: چرا «پرنده به پرنده» همچنان راهگشاست؟

کتاب «پرنده به پرنده: درس هایی چند درباره نوشتن و زندگی» اثر آن لاموت، فقط یه کتاب آموزش نویسندگی نیست؛ یه کتاب زندگیه. این کتاب به ما یاد میده که چطوری با ترس هامون روبرو بشیم، چطوری کمال گرایی رو کنار بذاریم و چطوری از دل زندگی روزمره و خاطرات شخصیمون، داستان های شگفت انگیز بیرون بکشیم.

تاثیر عمیق این کتاب روی نویسندگان و خوانندگان سراسر دنیا، نشون میده که حرف های آن لاموت چقدر به دل میشینه و چقدر کاربردیه. این کتاب به ما یادآوری میکنه که نوشتن نه تنها یه حرفه، بلکه یه شیوه زندگیه. یه راه برای فهمیدن خودمون، برای برقراری ارتباط با دنیا و برای اینکه فانوس دریایی کوچیکی باشیم که راه رو برای دیگران روشن میکنه.

پس اگر تا حالا دست به قلم نبردید، یا اگه بارها شروع کردید و ناامید شدید، یا حتی اگه یه نویسنده باتجربه اید و دنبال یه جرقه جدید میگردید، خوندن «پرنده به پرنده» رو بهتون حسابی توصیه می کنم. این کتاب یه جور دلگرمیه، یه شونه برای تکیه دادن، و یه راهنمای صمیمی که بهتون میگه: شروع کن! پرنده به پرنده، همه چیز درست میشه. همین امروز پرنده به پرنده خودتان را بنویسید و معجزه کلمات را تجربه کنید!

منابع

• نام کامل کتاب: پرنده به پرنده: درس هایی چند درباره نوشتن و زندگی
• نویسنده: آن لاموت (Anne Lamott)
• مترجم: مهدی نصراله زاده
• ناشر: نشر بیدگل