خاموش شدن چراغ باطری با گاز دادن: علت چیست؟

خاموش شدن چراغ باطری خودرو هنگام گاز دادن معمولاً نشان دهنده مشکلی در سیستم شارژ به ویژه دینام (آلترناتور) است که در دور موتور پایین عملکرد ضعیفی دارد اما با افزایش دور ولتاژ کافی تولید می کند.

این علامت که اغلب رانندگان را نگران می کند به این معنی است که در حالت درجا (آیدل) یا دور موتور پایین دینام قادر به تولید ولتاژ مورد نیاز برای شارژ باتری و تامین برق سیستم های خودرو نیست و بار اصلی روی باتری است. اما با بالا رفتن دور موتور دینام به ولتاژ عملیاتی خود رسیده و چراغ هشدار خاموش می شود زیرا ولتاژ خروجی آن از حد آستانه مورد نیاز فراتر می رود.

سیستم شارژ خودرو چگونه کار می کند؟

برای درک بهتر علت خاموش شدن چراغ باطری با گاز دادن لازم است با اجزای اصلی سیستم شارژ خودرو آشنا شوید. این سیستم وظیفه تامین برق مورد نیاز خودرو در حین حرکت و شارژ نگه داشتن باتری را بر عهده دارد.

• باطری: منبع اصلی برق برای استارت زدن خودرو و تامین برق اولیه پیش از روشن شدن دینام. همچنین نقش تثبیت کننده ولتاژ را ایفا می کند.
• دینام (آلترناتور): قلب سیستم شارژ. انرژی مکانیکی موتور را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. این قطعه شامل روتور استاتور پل دیود (یکسوساز) و رگلاتور ولتاژ است.
• رگلاتور ولتاژ: ولتاژ خروجی دینام را تنظیم می کند تا در محدوده ایمن و مناسب برای شارژ باتری و تغذیه سیستم های خودرو (معمولاً بین 13.5 تا 14.5 ولت) باقی بماند بدون توجه به دور موتور.
• تسمه دینام: نیروی چرخشی موتور را به دینام منتقل می کند تا آن را به حرکت درآورد.
• سیم کشی: شامل کابل ها و اتصالات بین باتری دینام و سایر اجزای الکتریکی خودرو.
  برای خرید باتری خودرو و دریافت خدمات نصب در محل می‌توانید به وب‌سایت نیش استارت مراجعه کنید و از خدمات تخصصی و پشتیبانی سریع آن بهره‌مند شوید.
  

چرا چراغ باطری روشن می شود؟

چراغ هشدار باطری در صفحه کیلومترشمار نشان دهنده این است که ولتاژ سیستم شارژ خودرو کمتر از حد نرمال است. این معمولاً به این معنی است که دینام به درستی کار نمی کند یا بار الکتریکی خودرو بیش از توان دینام است و باتری در حال دشارژ شدن است.

در حالت عادی پس از روشن شدن موتور و شروع به کار دینام ولتاژ سیستم باید بالاتر از ولتاژ باتری (حدود 12.6 ولت در حالت شارژ کامل) باشد تا باتری شارژ شود و سیستم های برقی خودرو تغذیه شوند. اگر ولتاژ به زیر حد آستانه مشخصی (که توسط سازنده خودرو تعیین می شود معمولاً حدود 13 ولت) افت کند چراغ باطری روشن می شود.

علت خاموش شدن چراغ باطری با افزایش دور موتور

این سناریوی خاص (روشن بودن چراغ در آیدل و خاموش شدن با گاز دادن) به عملکرد دینام در دورهای مختلف موتور مرتبط است. دینام برای تولید ولتاژ کافی نیاز به چرخش با سرعت مشخصی دارد. در دور موتور پایین (آیدل) سرعت چرخش دینام نیز پایین است و ممکن است نتواند ولتاژ و جریان کافی تولید کند.

با افزایش دور موتور (گاز دادن) سرعت چرخش دینام نیز بالا می رود. اگر مشکل دینام جزئی باشد (مثلاً در بخش هایی که در دور پایین حساس تر هستند) افزایش سرعت چرخش می تواند باعث شود دینام به آستانه تولید ولتاژ کافی برسد و در نتیجه چراغ باطری خاموش شود.

مهم ترین قطعه مشکوک: دینام (آلترناتور)

در اکثر موارد این علامت مستقیماً به خرابی یا ضعف در عملکرد دینام اشاره دارد. چندین جزء داخلی دینام می توانند باعث بروز این مشکل شوند:

• رگلاتور ولتاژ: این قطعه وظیفه تنظیم ولتاژ خروجی دینام را دارد. خرابی رگلاتور می تواند باعث شود دینام در دور پایین ولتاژ کافی تولید نکند اما با افزایش دور موتور به طور موقت یا ناپایدار ولتاژ را به حد نصاب برساند.
• پل دیود (یکسوساز): دینام برق متناوب (AC) تولید می کند که باید توسط پل دیود به برق مستقیم (DC) تبدیل شود تا برای شارژ باتری و سیستم های خودرو قابل استفاده باشد. خرابی یک یا چند دیود در این پل می تواند باعث کاهش بازدهی دینام در دور پایین شود. در دورهای بالاتر دینام تلاش بیشتری کرده و ممکن است بتواند کمبود ناشی از دیود خراب را جبران کند.
• زغال ها (برس ها): زغال ها وظیفه انتقال جریان به روتور دینام را دارند. فرسودگی زغال ها می تواند باعث تماس نامناسب و کاهش تولید جریان در دورهای پایین شود. با افزایش سرعت چرخش تماس ممکن است بهبود یافته و مشکل موقتاً برطرف شود.
• بلبرینگ ها: اگر بلبرینگ های دینام فرسوده باشند می توانند باعث اصطکاک و در نتیجه کاهش کارایی دینام به خصوص در دورهای پایین شوند.

اگر قصد دارید قیمت باتری‌ها را باهم مقایسه کنید پیشنهاد می‌کنیم سری به ترب بزنید و از بین فروشگاه‌های مختلف گزینه مناسب‌تان را انتخاب کنید.

سایر دلایل احتمالی (کمتر شایع برای این علامت خاص)

اگرچه دینام متهم اصلی است اما مشکلات دیگری در سیستم شارژ نیز می توانند به طور غیرمستقیم یا در ترکیب با ضعف دینام باعث بروز این علامت شوند:

• تسمه دینام: تسمه شل یا فرسوده نمی تواند نیروی چرخشی موتور را به طور کامل به دینام منتقل کند. این لغزش باعث می شود دینام با سرعت کمتری بچرخد به خصوص در دور موتور پایین. با افزایش دور موتور لغزش ممکن است کمتر شده یا دینام با سرعت بیشتری بچرخد و ولتاژ کافی تولید کند.
• اتصالات سیم کشی: اتصالات کثیف سولفاته شده یا شل در ترمینال های باتری اتصالات دینام یا نقاط اتصال بدنه (گراند) می توانند باعث افت ولتاژ شوند. این افت ولتاژ در دور پایین که تولید دینام کمتر است بیشتر محسوس خواهد بود. با افزایش تولید دینام در دور بالا افت ولتاژ کمتر به چشم می آید و چراغ خاموش می شود.
• باطری ضعیف یا معیوب: باتری که عمر مفیدش تمام شده یا سلول های داخلی آن آسیب دیده اند نمی تواند ولتاژ سیستم را به خوبی تثبیت کند. اگرچه باتری ضعیف معمولاً علت اصلی روشن و خاموش شدن چراغ با گاز دادن نیست اما می تواند مشکل دینام را تشدید کرده و علائم را بارزتر کند.
• مشکل در تسمه سفت کن: تسمه سفت کن خراب یا ضعیف نمی تواند تسمه دینام را به اندازه کافی سفت نگه دارد و منجر به لغزش تسمه می شود.

مراحل عیب یابی دقیق

برای تشخیص دقیق علت خاموش شدن چراغ باطری با گاز دادن باید سیستم شارژ را به صورت سیستماتیک بررسی کنید. این کار نیازمند ابزارهایی مانند مولتی متر (ولت متر) است.

بازرسی چشمی اولیه

قبل از هر تست الکتریکی یک بازرسی چشمی دقیق انجام دهید:

• تسمه دینام: وضعیت ظاهری تسمه (ترک پارگی ساییدگی) و میزان سفتی آن را بررسی کنید. تسمه نباید بیش از حد شل باشد (معمولاً حدود 1 تا 2 سانتی متر لقی در طولانی ترین قسمت).
• اتصالات باطری: ترمینال های باطری را از نظر سولفاته (مواد سفید یا آبی رنگ) یا شل بودن بررسی کنید. سولفاته را تمیز کنید و اتصالات را سفت کنید.
• اتصالات دینام: کابل های متصل به دینام را بررسی کنید. مطمئن شوید که محکم هستند و زنگ زدگی یا خوردگی ندارند.
• نقاط اتصال بدنه (گراند): محل اتصال کابل منفی باطری به بدنه یا موتور و سایر نقاط اتصال سیم کشی سیستم شارژ به بدنه را بررسی کنید. این نقاط باید تمیز و محکم باشند.

تست ولتاژ با مولتی متر

این مهم ترین مرحله عیب یابی است.

1. تست ولتاژ باطری در حالت خاموش: موتور خودرو را خاموش کنید. مولتی متر را روی حالت اندازه گیری ولتاژ DC (V=) قرار دهید و پروب ها را به ترمینال های باطری وصل کنید (قرمز به مثبت مشکی به منفی). ولتاژ باید حدود 12.4 تا 12.7 ولت باشد. ولتاژ کمتر از 12 ولت نشان دهنده باتری دشارژ یا ضعیف است.
2. تست ولتاژ سیستم در حالت آیدل (چراغ باطری روشن): موتور را روشن کنید و اجازه دهید در حالت درجا کار کند. چراغ باطری باید روشن باشد. ولتاژ را مستقیماً روی ترمینال های باطری اندازه گیری کنید. در این حالت ولتاژ احتمالاً زیر 13 ولت خواهد بود.
3. تست ولتاژ سیستم هنگام گاز دادن (چراغ باطری خاموش): در حالی که موتور روشن است از شخصی بخواهید دور موتور را تا حدود 1500 تا 2000 دور در دقیقه بالا ببرد. چراغ باطری باید خاموش شود. مجدداً ولتاژ را روی ترمینال های باطری اندازه گیری کنید. در این حالت ولتاژ باید در محدوده 13.5 تا 14.5 ولت (بسته به خودرو و دمای محیط) باشد.

اگر در مرحله 2 ولتاژ پایین و در مرحله 3 ولتاژ نرمال است این تست به شدت نشان دهنده مشکل در دینام یا تسمه دینام است که در دور پایین عملکرد ضعیفی دارند.

تست بار (اختیاری ولی مفید)

برای تست دقیق تر عملکرد دینام در شرایط واقعی می توانید تست بار انجام دهید:

موتور را روشن کرده و دور موتور را در حد آیدل نگه دارید (چراغ باطری روشن). سپس مصرف کننده های برقی پرقدرت مانند چراغ های جلو (نور بالا) بخاری با دور تند برف پاک کن و سیستم صوتی را همزمان روشن کنید. ولتاژ سیستم را اندازه بگیرید. ولتاژ نباید به شدت افت کند (نباید خیلی کمتر از 13 ولت شود). سپس دور موتور را بالا ببرید (چراغ خاموش می شود) و تست بار را تکرار کنید. در این حالت ولتاژ باید در محدوده نرمال باقی بماند یا افت بسیار کمی داشته باشد.

اگر با اعمال بار ولتاژ در هر دو حالت آیدل و دور بالا افت قابل توجهی داشته باشد دینام ظرفیت تولید جریان کافی را ندارد که می تواند ناشی از خرابی داخلی دینام باشد.

تحلیل نتایج تست ولتاژ

تمرکز بر خرابی های داخلی دینام

با توجه به این علامت خاص تمرکز اصلی باید روی خرابی های داخلی دینام باشد که عملکرد آن را در دور پایین مختل می کنند:

• رگلاتور ولتاژ معیوب: رگلاتور ممکن است نتواند در سرعت های پایین چرخش دینام ولتاژ را به درستی تقویت یا تنظیم کند. اما با افزایش سرعت دامنه ولتاژ تولیدی دینام به قدری زیاد می شود که حتی با وجود نقص رگلاتور ولتاژ خروجی سیستم به حد نصاب می رسد.
• خرابی پل دیود (یک یا چند دیود سوخته): هر دیود وظیفه یکسوسازی بخشی از جریان متناوب تولیدی دینام را دارد. اگر یک یا چند دیود بسوزند خروجی دینام حاوی مقداری جریان متناوب باقی می ماند و بازدهی کلی آن کاهش می یابد. این کاهش بازدهی در دور پایین که تولید کلی دینام کمتر است بیشتر محسوس است و ولتاژ سیستم پایین می آید. در دور بالا تولید کلی آنقدر افزایش می یابد که حتی با وجود دیودهای خراب ولتاژ DC خروجی برای خاموش کردن چراغ کافی باشد.
• فرسودگی زغال ها: زغال های کوتاه شده یا فرسوده ممکن است در دور پایین تماس کامل و ثابتی با کلکتور روتور نداشته باشند. این تماس ضعیف باعث می شود جریان تحریک روتور کاهش یابد و در نتیجه میدان مغناطیسی و ولتاژ تولیدی استاتور نیز کم شود. با افزایش دور موتور لرزش کمتر شده یا فشار زغال ها به دلیل نیروی سانتریفیوژ کمی بیشتر شده و تماس بهبود می یابد.

تفاوت این علامت با خرابی کامل دینام

در صورتی که دینام به طور کامل از کار بیفتد چراغ باطری همیشه روشن می ماند (چه در آیدل و چه با گاز دادن) و ولتاژ سیستم همواره نزدیک به ولتاژ باتری در حال دشارژ شدن خواهد بود. علامت خاموش شدن چراغ با گاز دادن نشان دهنده یک خرابی جزئی یا عملکرد ضعیف است نه از کار افتادن کامل.

چه زمانی به مکانیک مراجعه کنیم؟

اگر با انجام بازرسی های چشمی و تست ولتاژ با مولتی متر نتوانستید علت دقیق را تشخیص دهید یا ابزار و دانش کافی برای تعویض قطعات ندارید حتماً به یک مکانیک متخصص مراجعه کنید. سیستم شارژ خودرو پیچیده است و تشخیص و تعمیر نادرست می تواند به قطعات دیگر آسیب برساند.

مکانیک می تواند با استفاده از ابزارهای تخصصی تر مانند تستر دینام و باتری عملکرد دینام را تحت بار دقیقاً بررسی کرده و مشکل را تشخیص دهد. همچنین تعویض دینام یا تعمیر آن (در صورت امکان) نیاز به مهارت و ابزار مناسب دارد.

آیا می توان با این وضعیت رانندگی کرد؟

رانندگی با این وضعیت توصیه نمی شود. اگرچه چراغ باطری با گاز دادن خاموش می شود اما در دور موتور پایین (مانند ترافیک یا توقف پشت چراغ قرمز) سیستم شارژ به درستی عمل نمی کند. این بدان معنی است که باتری در حال دشارژ شدن است. این وضعیت می تواند منجر به خالی شدن کامل باتری از کار افتادن ناگهانی خودرو و آسیب دیدن باتری به دلیل دشارژ عمیق شود.

هرچه سریع تر نسبت به عیب یابی و رفع مشکل اقدام کنید از آسیب های احتمالی بیشتر و هزینه های بالاتر جلوگیری خواهید کرد.

در فروشگاه اینترنتی دیجی‌کالا نیز انواع باتری ماشین به همراه مشخصات فنی و نظرات کاربران موجود است که می‌تواند در تصمیم‌گیری شما مؤثر باشد.

پیشگیری و نگهداری

برای جلوگیری از بروز مشکلات در سیستم شارژ نکات زیر را رعایت کنید:

• بازرسی دوره ای تسمه دینام از نظر سلامت و سفتی.
• تمیز نگه داشتن ترمینال های باطری و اطمینان از محکم بودن اتصالات.
• بررسی ولتاژ باطری و سیستم شارژ به صورت دوره ای به خصوص قبل از سفرهای طولانی یا در فصول سرد.
• استفاده از باطری با کیفیت و متناسب با آمپراژ مورد نیاز خودرو.
• خودداری از نصب تجهیزات برقی پرمصرف اضافه که بیش از توان دینام خودرو باشد.

هزینه تعمیر

هزینه تعمیر به علت دقیق مشکل بستگی دارد. اگر مشکل از تسمه دینام یا تمیز کردن اتصالات باشد هزینه بسیار پایین خواهد بود. اما اگر نیاز به تعویض دینام باشد هزینه می تواند قابل توجه باشد زیرا دینام قطعه ای نسبتاً گران قیمت است و اجرت تعویض آن نیز وجود دارد. در برخی موارد امکان تعمیر دینام (مانند تعویض رگلاتور یا پل دیود) وجود دارد که ممکن است هزینه کمتری نسبت به تعویض کامل داشته باشد.

خلاصه دلایل احتمالی

سوالات متداول

آیا می توانم با چراغ باطری که با گاز دادن خاموش می شود رانندگی کنم؟

خیر رانندگی طولانی با این وضعیت توصیه نمی شود زیرا نشان دهنده ضعف در سیستم شارژ است و ممکن است باتری خالی شده و خودرو متوقف شود.

آیا همیشه مشکل از دینام است؟

در اکثر موارد بله اما مشکلات مربوط به تسمه دینام یا اتصالات سیم کشی نیز می توانند باعث بروز این علامت شوند و باید بررسی شوند.

چگونه می توانم بفهمم مشکل از دینام است یا باطری؟

با تست ولتاژ سیستم در حالت خاموش آیدل (چراغ روشن) و هنگام گاز دادن (چراغ خاموش) با مولتی متر می توانید مشکل را تشخیص دهید؛ ولتاژ پایین در آیدل و نرمال در دور بالا نشان دهنده مشکل دینام است.

تعمیر دینام بهتر است یا تعویض آن؟

بستگی به نوع خرابی و هزینه دارد. در برخی موارد مانند خرابی رگلاتور یا پل دیود تعمیر مقرون به صرفه است اما در صورت خرابی های مکانیکی یا فرسودگی کلی تعویض دینام توصیه می شود.

چه مدت طول می کشد تا باطری در این شرایط خالی شود؟

مدت زمان بستگی به سلامت باتری میزان مصرف کننده های برقی و مدت زمان رانندگی در دور موتور پایین دارد؛ ممکن است از چند ساعت تا کمتر از یک ساعت زمان ببرد تا باتری کاملاً دشارژ شود.